in de Middeleeuwen vereniging van in de wapenhandel geoefende burgers, ter bevordering van de stedelijke weerbaarheid. Oorspronkelijk moest ieder gilde een deel van de stadsmuur verdedigen, maar later ontstonden speciale schuttersgilden.
Ieder had zijn gebouw (schuttersdoelen), waar het gilde zich oefende. Het hoofd van een schuttersgilde heette deken, een onderaanvoerder hopman. De schuttersgilden trokken ook mee ter heervaart. Zij kregen veel invloed. In de Zuidelijke Nederlanden ontstonden de eerste grote schuttersgilden in het begin van de 13e eeuw. Met het ontstaan van de staande legers. 15e—16c eeuw, raakten de schuttersgilden in verval; folkloristisch leven zij nog voort in de schietverenigingen en schutterijen. → Schutterij.Litt. C.J.Sickesz. De schutterijen in Nederland 14e-19e eeuw (1864); J.A.Jolles. De schuttersgilden en schutterijen van Noord-Brabant (1933-34; herdr. 1974); E.van Autenboer. Schuttersgilden in het oude hertogdom Brabant (in: SH, 1979, met litt.).
