Geographisch- historisch woordenboek

Servaas de Bruin, D. Noothoven van Goor (1869)

Gepubliceerd op 29-11-2021

Mahomed (keizer)

betekenis & definitie

I, keizer der Ottomanische Turken, zoon van Bajazet I, volgde 1413 zijn broeder Moessa op, dien hij met behulp van keizer Manuel overwonnen had. Het rijk, geschokt als het was door Tamerlan, werd opgebouwd en krachtiger gemaakt door M.; hij ontzette Bagdad, dat door den vorst van Caramanië belegerd werd, overwon eenen usurpator Mustapha, die zich voor een broeder van M.

I uitgaf, onderwierp de Serviërs, de Bosniërs, en maakte de Walachen tot zijne scbatplichtigen. Hij is de eerste sultan, die eene zeemacht had: hij betwistte de heerschappij ter zee aan Venetië, dat tot dien tijd de alleenheerscliende geweest was. Hij stierf 1421, op 47-jarigen leeftijd.II, volgde 1451, op zijn 21e jaar, zijnen vader Amurat II op. In 1453, aan het hoofd van een ontzaglijk leger, tastte hij Constantinopel aan, dat door keizer Constantinus Dracoses verdedigd werd, nam die stad stormenderhand in, en maakte er de hoofdstad van zijn rijk van. Zijne veldheeren onderwierpen in dien tijd Thracië en Macedonië; maar in Albanië moesten zij het onderspit delven voor den beroemden Scander-Beg. Zelf in 1456 het beleg voor Belgrado opgeslagen hebbende, werd hij door Johannes Hunyades totaal verslagen, en zag zich genoodzaakt zijn heil te zoeken in de vlucht, na ruim 40,000 man te hebben verloren. Maar hij onderwierp vervolgens MiddelGriekenland (waar twee broeders van Constantinus Dracoses regeerden), zoomede Servië (1459); bracht 1461 het rijk van Tebizonde ten onder, dat sedert 1204 geregeerd werd door hel geslacht Comnenus; onderwierp 1462 het eiland Lesbos; overwon en onttroonde den Woiwode van Walachijë, die weigerde hem schatting te betalen; maakte zich meester van Bosnië (1463), Caramanië (1464), en het eiland Negrepont, dat hij aan deVenetianen ontweldigde (1470). Twee jaren later versloeg hij in Cappadocië den koning van Perzié, die eenen inval gedaan had in Anatolié; hij ontnêm 1475 Caffa aan de Genueezen, maakte Georgië en Circassië schatplichtig, onderwierp Moldavië, Albanië en de eilanden in de Adriatische Zee, veroverde Friuli en Dalmatië, noodzaakte 1478 de Venetianen eenen voor hen vernederenden vrede te koopen, rukte 1480 Italië binnen, en maakte zich meester van Otranto. Maar hij stiet het hoofd voor het eiland Rhodus, dat door de ridders van St.-Jan van Jeruzalem verdedigd werd. Hij stierf in 1481, toen hij te gelijkertijd Rome, Perzié en Egypte bedreigde. Aan den roem der wapenen paarde hij dien der letteren; doch de geschiedenis legt hem daden van de verregaandste wreedheid ten laste.

III, was 27 jaren oud toen hij zijnen vader Amurat III opvolgde 1595. Hij begon zijne regeering met 19 zijner broeders te laten wurgen, en 10 vrouwen zijns vaders, die in staat van zwangerschap verkeerden, te laten verdrinken. Keizer Rudolf II, en de vorsten van Zevenbergen, Walachijë en Moldavië verbonden zich tegen hem, en betwistten hem Hongarijë. Hij kwam in 1596 Agria belegeren, en deed er zijne intrede krachtens eene getroffene schikking; eene maand later overwon zijn onderbevelhebber Cicala-Pacha de Keizerlijken bij Careste. Maar in weerwil van deze overwinning verloor M. verscheidene vestingen in Hongarijë; en onderscheidene opstanden, die in Azië uitbraken, vermeerderden niet weinig de wederwaardigheden van zijne regeering. Hij stierf in 1603 aan de pest.

IV, werd op zijn 7e jaar op den troon geplaatst, na den dood van zijnen vader Ibrahim (1649). Hij had Koproli den vader en den zoon beiden tot ministers, en door hen werd aan het eerste gedeelte zijner regeering luister bijgezet. De eilanden Mytilene en Lemnos werden op de Venetianen veroverd (1660); Peterwaradin werd aan de Oostenrijkers ontweldigd (1661); de hoofdstad van het eiland Candia werd stormenderhand ingenomen (1669); de sultan zelf vermeesterde Kamenetz op de Polen (1672). Intusschen had Mahomed IV, sedert 1664, den slag van Sint-Gothard verloren, en zich genoodzaakt gezien den vrede van Temeswar te teekenen; het einde zijner regeering was slechts eene aaneenschakeling van tegenheden. Zijne troepen werden 1673 bij Choczim door de Polen overwonnen, en 1683 onder de muren van Weenen verslagen door koning Sobieski, in vereeniging met de keizerlijke troepen. De Keizerlijken ontweldigden vervolgens aan de Turken de steden Wivar (1685) en Buda (1686), terwijl de Venetianen zich meester maakten van Corinthe en Athene. Tengevolge van zooveel tegenspoeden kwam het leger in Hongarije in opstand, verklaarde Mahomed IV van den troon vervallen, en koos zijnen broeder, Soliman II, in zijne plaats. Hij overleefde zijne afzetting nog 5 jaren.

< >