beroemd fransch denker en schrijver, geb. 1712 te Gencve, waar zijn vader horlogemaker was, heeft in zijne Confessions met eene onberispelijke waarheidsliefde zijnen levensloop lot het jaar 1765 te boek gesteld. Mevrouw d'Epinay, met wie hij te Parijs in ongeoorloofde betrekking stond, liet 1736 in het dal van Montmorency de vermaarde buitenplaats Ermitage voor hem bouwen, waar R. zijne Nouvelle Héloise, zijn Central social en zijn roman Émilc schreef, welke werken eeiien verbazendeu opgang maakten ; doch wegens laatstgenoemd deïstisch bock, dat te Geneve door beiilshanden verbrand werd, vaardigde liet parlement van Parijs een bevel tot inhechtenisneming legen R. uit, waarop hij de wijk nam naar Moticrs-Travers in het prinsdom Nenfchatel, waar hij, als Armeniër vermomd, een tijdlang den kost won met veters maken, en middelerwijl geschriften in gereedheid bracht tor verdediging van zijnen Èmile.
Door nieuwe moeilijkheden genoodzaakt Zwitserland te verlaten, nam hij de gastvrijheid aan, dn* llo-oe hem •aohoil, op Woottnn in het engelschc graalschap Derby, waar hij eenige maanden doorhrnchl, doch toen met Hume in onmin gcraadte (1766), waarop hij Engeland weder verliet, en naar Frankrijk terugkeerde; daar liet men hem oogluikend toe, en na op vele plaatsen verblijf te hebben gehouden, kwam hij 1770 weder te Parijs, waar hij het voorwerp werd der algemeens oplettendheid. Doch zijne gezondheid was in het oog loopend lijdende; in 1778 bood graafGirardin hem het bekoorlijke buitengoed Ernienonville tot verblijfplaats aan, doch R. had pas twee maanden daar de rust van het genoegelijke buitenleven gesmaakt, toen hij 3 Juli 1778 bijna plotseling stierf (zie ERMENONVILLE). In 1794 werd zijn gebeente overgebracht naar het Pantheon; en Geneve, waar men eens zijne werken door benlshanden liet verbranden, heeft hem in onze eeuw een standbeeld opgericht. Van de vele editién van R.'s werken is de volledigste die van Mnsset-I’athay (23 dln. l’arijs 1823—26).
