lat. Harderovieum, havenstad in Gelderland, aan de Zuiderzee, en aan den straatweg van Amersfoort naar Elburg, 4 uren gaans bezuidw.
Elburg; 6000 inw.; indertijd was H. ecne Hanse-stad. De 1647 gestichte universiteit werd 1811 opgeheven; het gymnasium dagteekent reeds van 1372, telde in 1441 ruim 300 leerlingen van buiten de stad, werd 1503 door brand vernield, 1540 weder opgericht, en ontving 1605 van prins Maurits den naam van «Gymnasium Nassavicum". De oudste zoon van prins Manrits, Willem, graaf van Nassau, was te H. geboren. Wanneer H. gesticht is weet men niet; in 1229 werd H. bemuurd en tot stad verheven door Otto, graaf van Gelre; in 1379 werd te H. door Willem l, graaf van Gclre en Zutphen, eene munt gevestigd, die echter reeds spoedig teniet ging, waarop in 1584 de munt van Gelre en Zutphen uit Nijmegen naar H. verplaatst werd. In 1372 werd H. belegerd en ingenomen door de Heeckerens; 1505 veroverd door de Spanjaarden, 1511 heroverd door Karel, hertog van Geire; 1528 bij capitulatie door graaf Floris van Egmond ingenomen ten behoeve van keizer Karel V, doch kwam nog in hetzelfde jaar terug aan Karel, hertog van Gelre; 1543 erkende H., even als de rest der geldersche steden, keizer Karel V als hertog; 1572 werd H. voor de Staten veroverd door Willem, graaf van den Bergh; 1672 zag H. zich genoodzaakt bij capitulatie zich over te geven aan de Munslerscben, die het zeven dagen later (krachtens het tusschen Frankrijk, Engeland, Keulen en Munster gemaakte veroveringsbeding) overleverdcn aan de Franschen, die er tot Nov. 1673 jammerlijk huishielden, en al de vestingwerken slechtten. In 1704 was H. het tooneel van een gewapend oproer, wegens de verandering door prins Willem III in de stedelijke regeering gebracht; de door den prins aangestelde nieuwe regenten behielden echter, met behulp van het volk, dp overhand; 29 en 30 Juli 1787 werden te H. door de Oranje-partij baldadigheden gepleegd tegen de Patriotten; 9 huizen werden geheel geplunderd, en van ruim 60 de glazen ingeworpen. Van overstrooming had H. te lijden 14 en 15 Nov. 1775, alsook 3 en 4 Febr. 1825. In 1503 werd geheel H., op een half dozijn huizen na, eene prooi der vlammen, waarbij ruim duizend menschen het leven verloren.
