het tegenwoordige Lefsina, stad in Attica.aan deSurenische golf, 4 uren gaans benoordwesten Athene, tusschenPiraeus en Megara, in de oudheid beroemd door de eeredienst van Ceres, was als het ware het heilige der heiligen van de pelasgische godsdienst, die hier de wijk had genomen na de nederlaag der Pelasgen door de loniërs. Men bewonderde te E. den prachtigen Ceres-tempel, gebouwd door Pericles.
De Ceres-dienst nam er den vorm aan van hooge mysteriën, in welke men op geheimzinnige wijze werd ingewijd. Aan de dienst van Ceres paarde zich Ook die van Kore (de dochter) of Proserpina, en die van Triptolemus. Deze godsdienst verschilde in het wezen der zaak niets van die der Cabiren; alleen de eigen namen waren veranderd, en eenige punten van ondergeschikten aard daaraan toegevoegd. De Eleusinische mysteriën, d. i. de groote plechtigheden, werden uitsluitend bediend door ééne atheensche familie, nl. door de Eumolpieden. Die mysteriën werden jaarlijks gevierd; ze duurden negen dagen, en bestonden hoofdzakelijk in processiên of rondgangen (zinnebeeldige voorstellingen van de tochten, die Ceres gedaan had om hare dochter te zoeken, en van de avonturen van Triptolemus), wasschingen, optochten bij fakkellicht, en spelen. De inwijding had plaats in twee graden; bij den len graad werd men myste; bij den 2en ephore of epopte (d. i. helderziende, verlicht). De plechtigheden, waaraan de mysten mochten deelnemen, noemde men de kleine mysteriën-,en die, waarbij alleen epopten werden toegelaten, heetten de groote mysteriën. De strekking was om den ingewijden,door geheimzinnige voorstellingen van de folteringen in denTartarus en van de geneugten in het Elysium, een boven het volksgeloof verheven begrip in te prenten van de onsterfelijkheid der ziel.De oorsprong der stad E. klimt op tot in den nacht der fabelen. Volgens Pausanias was E. gesticht door Ogyges. Tijdens de medische oorlogen namen de Eleusinianen de wijk naar het eiland Salamis met de Atheners. In 429 v. Chr. kwam de spartaansche koning Archidamus Attica verwoesten, en E. werd door hem geplunderd: 25 jaren later namen de dertig tirannen, door Thrasybnlus uit Athene verdreven, de wijk naar E. en brachten er een gedeelte der bevolking om het leven. In het laatst der 4e eenw na Chr. werd de Ceres-dienst afgeschaft door Theodosius, en reeds kort daarna werd de prachtige Ceres-tempel te E. vernield door de horden van Alaric.
