of Cadiz, lat. Gades, hoofdpl. der spaansche prov.
C. (groot 132 vierk. mijlen, met398,000 zielen). De stad, met 64,000 inw., ligt op het noord westelijk uiteinde der landtong van het eiland Leon, aan de Baai van C., is een der sterkste vestingen van Europa, eene zeestad van den eersten rang, werd na de ontdekking van Amerika de stapelplaats voorden overzeeschen handel, en is nog tegenw. gewigtig als uitvoerhaven. Het oude Gades was aanvankelijk eene kolonie, gesticht door Tyriêrs, kwam later in handen van de Carthagers, werd 206 v. Chr. veroverd door de Romeinen. In de middeleeuwen stond de stad onder arabische heerschappij tot 1262, toen de Spanjaarden er zich meester van maakten; 1596 werd zij ingenomen, geplunderd en verwoest door de Engelschen, die haar echter te vergeefs op nieuw' poogden te vermeesteren 1626 en 1702, doch die haar bombardeerden in 1800. Van 1809—42 zetel van de hoogste insurrectionele junta, werd zij geblokkeerd door de Franschen, die echter Aug. 1812 door Wellington genoodzaakt werden het beleg op te breken, en zich terug te trekken naar Andaluzië. In 1823 hadden de cortes, den koning van Spanje medevoerende, de wijk genomen naar C., doch de stad zag zich genoodzaakt zich over te geven aan den hertog van Angoulême.
