het treden van lucht of gassen in de pleuraholte; meestal ontstaat dit door indringen van lucht door een opening, die in het borstvlies is ontstaan, hetzij van buiten uit in het buitenste blad van het borstvlies (pleura costalis, ribbevlies), hetzij van de long uit in het inwendige blad (pleura pulmonalis, longvlies). Het laatste geval doet zich verreweg het meest voor bij longtering (doordat een longcaverne in de pleuraholte doorbreekt), het eerste treedt op bij doordringende borstverwondingen.
Soms kan ook een empyeem (zie bij Borstvliesontsteking) in de long doorbreken, en zoo P. veroorzaken. Nog andere wijzen van ontstaan komen voor, zijn echter zeldzaam. Meestal dringen met de lucht ook ontstekingskiemen binnen, waardoor het borstvlies ontstoken wordt en een, in den regel etterig vocht afscheidt (pyopneumothorax). Het optreden van een P. is gekenmerkt door het plotseling ontstaan van hevige benauwdheid met een bleekblauwe gelaatskleur en soms verschijnselen van collaps. De zieke borsthelft is uitgezet; bovendien kan de geneesheer door betasten, bekloppen en beluisteren der borstkas nog vele symptomen waarnemen. Blijft de doorbraakopening open, dan spreekt men van een open P., wordt zij geheel gesloten, dan heeft men een gesloten P., in de meeste gevallen is er echter een soort ventielafsluiting, waardoor wel bij iedere inademing lucht in de pleuraholte kan intreden, maar bij de uitademing niet ontwijken kan. Soms voert de P. in korten tijd tot den dood, in andere gevallen wordt deze eerst later, door het grondlijden veroorzaakt; soms eindelijk kan genezing (sluiting der opening met opslorping der lucht) intreden.In latere jaren wordt wel een pneumothorax kunstmatig verwekt ter genezing van longtuberculose.
