het Secale cornutum; kleine violetbruin gekleurde, hoornachtige, gebogen uitwassen, die men des zomers aan roggearen kan waarnemen; echter worden dergelijke uitwassen ook wel bij andere graansoorten aangetroffen. Bij een goeden oogst komen deze slechts sporadisch voor, op vochtigen bodem in natte jaren soms bijna aan iedere aar.
Het M. is een overwinteringsvorm (sclerotium) van een zwam uit de familie der Hymenomyceten, Claviceps purpurea. Het werkt in groote hoeveelheid gebruikt (b.v. door het eten van roggebrood, gebakken van moederkoornhoudend meel) als een zwaar vergift; vergiftiging met M. noemt men ergotisme of kriebelziekte.In vroeger eeuwen, toen men in tijden van misgewas ook de slechtere soorten van rogge moest gebruiken voor het maken van brood, kwam deze vergiftiging onder het volk vrij veel voor. Sedert de invoering van den aardappel als volksvoedingsmiddel, en vooral ook sedert de spoorwegen en schepen het graan uit andere deelen der wereld gemakkelijk en snel aanvoeren, is de kriebelziekte als volksziekte uit Europa verdwenen; alleen komt in Italië nog een soortgelijke vergiftiging voor door bedorven maïs, pellagra geheeten. De enkele gevallen, die zich nu nog hier en daar voordoen zijn voor een gedeelte het gevolg van het opzettelijk gebruik van moederkoorn om miskraam op te wekken ; M. is n.l. een vruchtafdrijvend middel. De vergiftigingsverschijnselen zijn: braken, diarrhee, pijn in den buik, duizeligheid, verwardheid, gezichtsstoornissen, spierkrampen enz., meestal voorafgegaan door een kriebelend gevoel in de ledematen. In vele gevallen treedt versterf (gangreen) van vingers, teenen, handen, voeten, oorschelp, neus enz. op. In de niet doodelijk eindigende gevallen blijft dikwijls verlamming, stoornis in het zien enz. na. De ziekte wordt ook wel nu en dan bestempeld met den naam van Sint Antoniusvuur, Ignis Sancti Antonii. Naar de bovengenoemde verschijnselen onderscheidt men een gangraeneusen vorm (als 't versterf der lichaamsuiteinden op den voorgrond treedt), en een convulsieven (meer krampen) vorm.
Het poeder van het M. (Secale cornutum) is officineel, evenals zijn extract (Extractum secalis cornuti); daarenboven worden eenige verschillende aftreksels van M. onder den naam van ergotine gebruikt. M. en zijn preparaten bewerken o.a. samentrekking der baarmoeder en der bloedvaten; om deze redenen worden zij in het algemeen tegen zware bloedingen aangewend en in de verloskunde om de baarmoederspier tot contractie te brengen (bij baarmoederbloeding).