(1843, uit het Frans) dansmelodie in driekwartsmaat
Al omstreeks het jaar rnoo leefden er Mazuren in de Poolse streek die later naar hen Mazurië zou heten, ten noorden van het huidige Warschau. Het is een waterrijk gebied, dat in de loop van de geschiedenis ook aan Pruisen en Rusland heeft toebehoord.
In de 16de eeuw ontstonden in deze streek verschillende varianten op de traditionele polka. Specialisten onderscheiden de mazur, de kujawiak (uit Kujavië) en de oberek, volksdansen die uiteindelijk samensmolten tot de mazurka.
Gedurende de 17de eeuw verspreidde de nieuwe dans zich door Polen. De Polen noemen de dans overigens mazurek-, mazurka is een verbogen vorm die via het Russisch in de Westeuropese talen is terechtgekomen. De Poolse koning Augustus II (1697-1733) introduceerde de mazurka aan het Saksische hof. Vervolgens raakten de Russische en de Franse chic in de ban ervan. Van Parijs waaide de mazurka over naar Londen en van Londen naar de Verenigde Staten. Omstreeks 1840 waren er in Europa weinig mensen die er nog nooit een hadden gehoord.
Dat was zeker ook te danken aan Chopin (1810-1849). Oorspronkelijk was de mazurka volksmuziek, gespeeld op een soort doedelzak. Chopin - van oorsprong Pools - verbreidde de mazurka in de kunstmuziek. Hij componeerde zo'n vijftig mazurka's voor piano, waarbij hij thema's uit de volksdans als uitgangspunt nam. Volgens kenners behoren ze, zowel technisch als ritmisch, tot zijn moeilijkste stukken.
In Nederland schreef men aanvankelijk masurka. Weiland gaf in 1832 nog de Poolse vorm masure 'eene dansmelodie der Polen in 3/4 maat'. Kramers geeft in 1847 als nevenvorm masurek, De Jager maakt melding van mazurkeren en mazurken (1857) 'de Poolse dansmuziek uitvoeren'. Anders dan de mazurka zijn die laatste woorden echter in onbruik geraakt.
Engels mazurka (1842; eerder Mizurka [1818), Mazourca
[1831]); Duits Mazurka (±1840); Frans mazurka (1829). Vergelijk varsovienne
Kramers Kunstwoordento/k (1847) 534; De Jager Wdb. frequent 2 (1878) 377; WNT IX ( 1913) 325; Winkler Prins' 13 (1952) 436; TNTL 70 (1952) 283-284; Sachs Gesch. v.d. dans
(1969) 456; Vries Ned. etym. wdb. (1971) 432; New Grove dict of music 11 (1980) 865; Petit Robert (19932) 1371; OED ( 19932); Rey Dict hist. longue franç. (19942) 1210.
