Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 07-02-2017

Levenswatertje

betekenis & definitie

Levenswatertje is in 1979 in Hasselt en onlangs in Rotterdam gehoord voor 'borreltje'. De naam gaat terug op het Latijnse aqua vitae 'levenswater'. Daarmee werd vanaf de 14de eeuw 'brandewijn' en later ook 'sterke drank' aangeduid. De vertaling 'water des levens of levend water' is al in 1351 gevonden. De naam herinnert aan de opvatting van de alchemisten dat alcohol het levenselixer is.

In 1641 dichtte Pieter van Godewijck: En dan komt hier noch by dat aqua vitae hiet, Een watertje dat door de ad'ren treckt en vliet. In 1881 is in Gent de borrel naam akwaviva opgetekend, een ver- bastering van aqua vitae. Het werd indertijd gebruikt voor 'brandewijn' en 'jenever'. Lang is gedacht dat ook akkevietje 'onaangename taak, karweitje' een verbastering is van aqua vitae.
In 1898 schreef het WNT hierover: 'Een aquavït-je, akevietje, akefiet- je zal dan eigenlijk een slokje, een zoopje, een drankje beteekenen, en een lelijk (of mooi) akefietje spreekwoordelijk en ironisch gezegd zijn van een werk van onaangename of lastigen aard: eene overdracht, zeker niet bevreemdend in de taal onzer volksklasse, die nooit afkerig geweest is van een slokje en altijd bijzonder veel ophad met ironische uitdrukkingen.' Later is men hier - ook in het WNT - op teruggekomen en men denkt nu aan een verbastering van het Latijnse acuta 'fel, scherp' en vita 'leven'. Ook dit is echter niet zeker.

In het Frans is aqua vitae vertaald als eau-de-vie, dat wordt gebruikt voor 'brandewijn, jenever' en 'cognac'. De Duitsers beperken de betekenis van Aquavit tot 'brandewijn'. Het Engels kent de vergelijkbare borrel naam water of life voor 'gin'. Ook whisky betekent oorspronkelijk 'levenswater'. Het gaat terug op een Iers of Gaelisch woord.