goedkope, slechte sigaar
In 1902 schreef het WNT bij het woord bok: 'Evenzoo wordt eene goedkope, slechte sigaar, een 'stinkstok', in scherts wel eens bok(je) genoemd.'
Deze kanttekening zorgde in 1905 voor een discussie in enkele letterkundige bladen. Bokjes, poneerde een taalkundige, zijn 'volstrekt niet altijd slechte sigaren'. Bovendien is niet de bok 'het stinkende dier bij uitnemendheid', maar de bunzing. Nee, in feite bevatte het woord een eigennaam en wel van 'de bekende fabrikanten te Havanna: Bock & Co'.
Volgens een andere taalkundige bedoelde men 'Malang-sigaren in manillavorm, klein model' die al in 1850 bekend stonden onder de naam bokjes of bokkies. De kwaliteit was nooit veel soeps geweest. 'Kooplieden in tabak en tabaksplanters verzekeren dat bokje of bokkie nooit iets anders beteekent dan slechte sigaar, algemeen is de uitdrukking: 'Dat 's een bokje van een blazertje!'' De juiste naam van de firma te Havana luidde volgens deze geleerde Bock y Ca.
Nog eenmaal probeerde iemand een verband te leggen met de geitebok: 'Men zegt immers (in niet te deftig gezelschap!): hij stinkt als een bok, en noemt een slechte sigaar een stinkstok. Wat ligt nu meer voor de hand, dan dat men bij voorkeur een stinkende sigaar als een bokje is gaan betitelen?'
Maar op 3 november 1905 bracht een rechtszaak voor de arrondissementsrechtbank in Tiel het definitieve bewijs dat bokje een eponiem is. De Londense NV Henry Clay de Bock & Company Limited beschuldigde een Nederlandse sigarenfabrikant ervan haar verpakkingsmateriaal te imiteren. De Londense firma vreesde dat aan 'de renommé' van haar 'welbekende sigaren' afbreuk werd gedaan.
De Engelse fabrikant verloor de zaak. De rechtbank stelde vast dat ieder kistje van de Londense sigarenhandelaar de handtekening van Henry Clay droeg, evenals Bock y ca in forse drukletters. Met als gevolg dat de sigaren 'door agenten verkocht en door het publiek gekocht worden onder den naam van Bocksigaren of Bock's'. De Nederlanders hadden wel de adelaar op het kistje nagebootst, maar niet de naam - sprake van echte imitatie was er dus niet.
Henry Clay de Bock, over wie verder helaas niets bekend is, verloor in 1905 Ä 227,75 om de reputatie hoog te houden van sigaren die al ruim vijftig jaar een begrip waren vanwege hun slechte kwaliteit.
Zie ook nicotine
