Het kan zijn nut hebben ter inleiding van de afdeling, die over de godsdienst handelt, enkele opmerkingen te maken over de opzet.
Wat de godsdienst verder ook moge zijn, hij is in elk geval een verschijnsel van menselijk geestesleven en vraagt als zodanig bestudering. Dit onderzoek zal ook zijn van wijsgerige aard. Zo goed als er een wijsbegeerte van het recht is b.v., zo goed is er ook een wijsbegeerte van de godsdienst. In zoverre godsdienst anders is dan recht, zal ook de wijsbegeerte van de godsdienst anders zijn dan die van het recht, maar een wijsgerige wetenschap, die zich op de godsdienst richt, behoudt reden van bestaan.
Godsdienst vertoont zich op velerlei wijzen, maar hij is ook een zaak van de innerlijkheid en als zodanig voorwerp van psychologisch onderzoek. Wij zullen moeten handelen over de psychologie van de godsdienst. — Er blijken in de loop der geschiedenis vele godsdiensten geweest te zijn, zoals er nog een groot aantal zijn. De godsdiensten der wereld vragen onze aandacht. Wij gaan na, welke de voornaamste godsdiensten zijn, die er geweest zijn en nog zijn, hetwelk geschiedt in de wetenschap van de godsdienstgeschiedenis. Op de verschijnselen, die de verschillende godsdiensten met elkaar gemeen hebben, als b.v. gebed en offer, richt zich de faenomenologie van de godsdienst.
Onder de godsdiensten is voor ons van het grootste belang het Christendom, dat evenwel niet te denken is zonder de Joodse godsdienst. Besproken zullen derhalve moeten worden de godsdienst van Israël, het ontstaan van het Christendom en de verdere geschiedenis van hel, Christendom, de kerkgeschiedenis in het algemeen en die van ons eigen land in het bijzonder, terwijl naast en in nauw verband met de kerkgeschiedenis de geschiedenis van de christelijke leer, dus die van het dogma komt te staan.
Ook het Christendom echter is geen eenheid. Het valt uiteen in twee grote groepen, Katholicisme en Protestantisme. Binnen het Katholicisme is van het grootste belang het Rooms-Katholicisme, maar in toenemende mate trekken de Oosterse Kerken de opmerkzaamheid. Daarnaast vraagt het Oud-Katholicisme behandeling. Wij willen niet slechts over de geschiedenis, maar ook over de tegenwoordige verschijningsvormen van het Katholicisme iets weten.
Tot slot wordt dan een beknopt overzicht gegeven over de uitbreiding van het Christendom door middel van zending en missie.
Een enkel woord nog over de wetenschap, die zich met de godsdienst bezig houdt. Gewoonlijk duidt men de wetenschap van de godsdienst als theologie aan. Dat is een opvatting van theologie, welke ook onze Hoger Onderwijswet huldigt. Er is echter ook een andere opvatting, volgens welke theologie haar middelpunt vindt in een leer over God, zoals haar naam aangeeft, en van daaruit wordt opgebouwd. Zij zal dan confessioneel gebonden zijn, wat nadelen meebrengt of meebrengen kan, maar als voordeel o.a. dit heeft, dat zij positie kan kiezen in de geestelijke strijd. H. DE vos De illustraties, die betrekking hebben op de godsdiensten der wereld, zijn ook over de bijdragen verspreid, die de godsdienst wijsgerig, psychologisch en faenomenologisch behandelen.
