1. Tot 1 april 1970 een zelfstandige gemeente (nu een deel van de gemeente Oostburg) waarin het dorp Schoondijke en de buurtschappen → Dam (De), → Sasput, een deel van → Scherpbier, → Steenhoven, → Tol, Tragel, → Veldzicht, → Verkorting (De); verdwenen dorpen: → Oostmanskerke, Vulendike (Oud Schoondijke), → Ruschevliet; oppervlakte ca. 2376 ha; 1809 inw. (1980); overwegend een agrarische bevolking.
Wapen:
Dit is het wapen van het → Vrije van Sluis, met als onderscheidingsteken een letter S; het wapen werd voor de gemeente bevestigd op 8 december 1819. De gemeente had voorgesteld een gevierendeeld wapen met in het le en 4e kwartier het wapen van het Vrije van Sluis, in het 2e en 3e kwartier het wapen van Prins Willem II, naar wie het dorp oorspronkelijk Willemsdorp heette. Dit werd echter niet toegestaan.
Vlag:
De niet officieel vastgestelde vlag van Schoondijke is van blauw en wit met in het blauw het wapenschild.
2. (Vulendike, Veulendike, Volendike, Willemsdorp), dorp binnen de gemeente Oostburg, vóór de gemeentelijke herindeling op 1 april 1970 behorende tot de zelfstandige gemeente Schoondijke; 1525 inw. (1971). Schoondijke is voor de landbouw van bijzondere betekenis o.a. door de aanwezigheid van een Rijks Middelbare Landbouwschool en de moderne landbouwpraktijkschool ‘’Prins Willem’; er is voorts een huishoudschool ’Prinses Marijk’ . Het dorp is een vrij druk verkeersknooppunt, richtingen Breskens, Terneuzen, Oostburg en Hoofdplaat.
Varia:
Kermis van de vrijdag in de vijfde week na Pinksteren tm. dinsdag d.a.v. (behalve zondag); bij het samenvallen met de kermis te Breskens wordt in overleg met de kennisbonden voor Schoondijke een andere datum vastgesteld.
Monumenten:
Ten oosten van het dorp staat dichtbij de fraaie Molenkreek een ongetailleerde beltmolen; het is een ronde stenen bovenkruier zonder stelling uit 1884. In de kern van het dorp staat een stoer gebeeldhouwd ’Zeeuws-Vlaams trekpaard’, vervaardigd door Philip ten Klooster, geplaatst in 1965. Een ander beeld, ’De zaaier’ van dezelfde beeldhouwer werd ook in 1965 geplaatst.
Geschiedenis:
Schoondijke wordt in 1248 vermeld als Sconendica (’Schone dijk’), voordien dicht daarbij Vulendike in 1150 (’Vuile dijk’). De St.-Pietersabdij te Gent bezat er het patronaatsrecht. In 1581 was te Schoondijke een Gereformeerde Gemeente, waarvan Jodocus van den Rosiere predikant was. Tussen 1583 en 1585 is het oude Schoondijke door inundatie verdwenen; de plaats moet gelegen hebben op het thans zo genoemde oude kerkhof tussen de Sasputsestraat en de Groeneweg. In 1652 werd het dorp opnieuw gesticht volgens een geometrisch grondplan op een kruising van belangrijke wegen (de Lange Heerenstraat en de Willemsweg). Het nieuwe Schoondijke heette aanvankelijk Willemsdorp, doch de oude naam Schoondijke verkreeg burgerrecht.
In 1944 werd de plaats door oorlogshandelingen grotendeels verwoest, maar ze is sindsdien herbouwd. De gereformeerde en de katholieke kerk zijn in 1950 herbouwd.
3. Buurtschap ten noordoosten van het dorp Driewegen in de voormalige gemeente Driewegen; sedert 1 juli 1970 in de nieuwe gemeente Borsele, Zuid-Beveland.
LITERATUUR
Gottschalk, Historische geografie. Van der Aa. Aardrijkskundig woordenboek. Zelandia lllustrata XII. 563-565. J. H. van Dale. Geschilderde glazen.
