Heilige naar wie een kerk is genoemd. Bij de wijding van een kerk stelt de bisschop deze onder zijn bijzondere bescherming.
In de middeleeuwen kende men nog niet het begrip rechtspersoonlijkheid. De heilige zag men als zodanig. Op zijn naam stonden de bezittingen van de kerk en schenkingen werden aan hem gedaan. Sedert Kok met zijn onderzoekingen op dit gebied is begonnen en voortgegaan, is duidelijk geworden dat er een heel stuk geschiedenis steekt achter die verbinding van kerken en heiligen. Dat de naam Willibrord als patroonheilige voorkomt, is begrijpelijk; hij was de eerste bisschop van Utrecht; de kerkenvan Oostkapelle, W estkapelle, Burgh en de latere kerken: Hulst, Ossenisse en Terneuzen zijn aan hem gewijd. Ook begrijpelijk is dat er in Zeeland veel kerken voorkomen die zijn opgedragen aan Martinus van Tours.
Het zijn er een twintigtal geweest. St.Maarten was de beschermheilige van heel het bisdom Utrecht. Drie kerken waren gewijd aan St.-Gertrudis, de tante van Karei de Grote en eerste abdis van het klooster te Nijvel in België, welk klooster in Zeeland belangrijke bezittingen heeft gehad (Kloetinge, Oostende en Ouwerkerk op Duiveland). St.-Jacobskerken vinden we overal langs de oude pelgrimswegen die gingen naar St.-Jacobus Compostella (Santiago), één van de grote bedevaartplaatsen uit de middeleeuwen (Renesse, Waarde, Werendijke, Vlissingen). Eveneens vinden we overal kerken of kapellen, gewijd aan St.-Nicolaas, in plaatsen waar handel werd gedreven (Middelburg, Brouwershaven, Biervliet en Vlissingen).Dat de invloed van de Gentse abdijen in Zeeland belangrijk is geweest, komt ook weer tot uiting in de naamgeving van kerken (St.Amandus te Geersdijk). Bij St.-Pieter kan het natuurlijk ook in breder verband worden gezien van heel de kerk van Rome. Bij de St.-Baafskerk te Aardenburg komt dit verband duidelijk tot uiting: de kerk werd gesticht door de St.-Baafsabdij te Gent. Wanneer de kerk in Zierikzee naar St.-Lieven is genoemd, mogen we een direct verband zien met de St.-Baafsabdij, van wie hij een der heilig verklaarde monniken was, evenals Macharius, aan wie de kerk te Vlake was opgedragen.
De invloed van de abdij te Middelburg blijkt bij de kerk van Domburg (de huidige Nederlands-Hervormde Kerk), die aan St.-Gerulphus was gewijd. St.-Gerulphus werd bijzonder vereerd in de abdij der norbertijnen te Drongen bij Gent.
LITERATUUR
H.J. Kok, Proeve van een onderzoek van patrodnia. H.J. Kok, Kerkpatrocinia. Nolet en Boeren, Kerkelijke instellingen. S. Muller Hz., De indeeling van het bisdom.
