Encyclopedie van Zeeland

Kon. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (1982)

Gepubliceerd op 24-11-2020

BRAAKMANPOLDER

betekenis & definitie

Polder in de ge meenten → Sas van Gent en → Terneuzen (tot de herindeling in 1970 in de voormalige gemeenten Biervliet, Hoek en Philippine); in het noorden grenzend aan de Westerschelde (Mosselbanken/Savoyaardplaat); opgenomen in het → Waterschap de Verenigde Braakmanpolders (opgericht 1965); opp. ca. 1525 ha.

Deze jongste Zeeuwsvlaamse polder behoort tot het afwateringsgebied Braakman; de uitwatering hiervan geschiedt via de uitwateringssluis Braakman in de zeedijk aan de noordoostzijde van de polder. Het afwateringsgebied omvat voor België 11000 ha (via het "Tsabellakanaal naar Nederland) en voor Nederland thans nog 2862 ha; na de voltooiing van het in uitvoering zijnde waterbeheersingsplan wordt dit laatste 4700 ha. Het water van het afwateringsgebied van gemaal → Lovenpolder wordt uitgeslagen op de Braakmankreek in de Braakmanpolder en van daaruit geloosd via de uitwateringssluis Braakman.

Door de polder loopt ten oosten van bovenvermeld Isabellakanaal het Philippinekanaal (→ Kanaalpolder). Alhoewel er reeds vóór de 2e wereldoorlog bedijkingsplannen voor dit gebied waren ontwikkeld werd de Braakmanpolder eerst in 1952 bedijkt door de directie Landaanwinning van Rijkswaterstaat. De Braakman werd afgedamd door het leggen van een zeedijk van ca. 2,7 km tussen de noordoostzijde van de → Elisabethpolder en de → Nieuw-Neuzenpolder. Voor het sluiten van de dijk werden caissons gebruikt. De dijk kreeg de naam Wevelswaaldijk naar het in de omgeving in 1375 verdronken Wevelswale.

Landaanwinning stond bij de bedijking niet voorop; een waterkering van ca. 28 km werd door de afdamming vervangen. Hierdoor werd zeer waarschijnlijk voorkomen dat bij de stormvloed in 1953 vele polders langs de voormalige Braakman overstroomden.

Het bedijkte gebied was slechts voor ca. 60 ha particulier eigendom; het overige gebied was rijkseigendom. Het rijk heeft ook de genoemde 60 ha aangekocht. De Braakmanpolder bestaat uit ca. 910 ha schorgrond, ca. 410 ha zandgrond en ca. 205 ha water. In 1954/57 werd ca. 200 ha bos aangeplant. Het natuurreservaat De Westgeul (ca. 37 ha) in het noordwesten van de polder is een broedplaats van vogels. De vóór de polder gelegen Mosselbanken (bedijkt in 1977) en de Savooyaardplaat vormen een ca. 250 ha groot schorren- en slikkengebied.

Een groot polderdeel is bestemd voor recreatie; op 20 mei 1961 werd het recreatiecentrum Braakman (watersport, kampeergelegenheid, dagrecreatie e.d.) voor het publiek opengesteld.

In de polder, ten zuiden van de uit 1958 daterende Middenweg, die de verbinding Biervliet-Terneuzen bijna 10 km korter maakte, liggen 3 spaarbekkens (drinkwaterbekkens) met een capaciteit van 6,5 miljoen mJ water. Zij werden aangelegd ter opvanging van het overschot van het vanuit België via het Isabellakanaal geloosde oppervlaktewater. In februari 1960 begon men met de aanleg van een eerste proefspaarbekken; dit was het eerste spaarbekken in Europa dat speciaal voor de drinkwatervoorziening werd aangelegd. De bekkens waren in 1967 gereed. Bij de aanleg van 2 bekkens werd voor de ringdijken enkele miljoenen m] vrijgekomen zand gebruikt van de kanaalverbreding van het Kanaal van Terneuzen naar Gent. Plannen voor een vierde bekken zijn niet gerealiseerd wegens het opnemen van een dergelijk project in België, waarvoor oppervlaktewater moest worden onttrokken aan het grensgebied van het voedingsgebied van de bekkens in de Braakmanpolder.

LITERATUUR

Wilderom, Tussen afsluitdammen IV. K.J.J. Brand, Oost Zeeuws-Vlaamse polderland. J.P.B. Zuurdeeg, Waterschap de Verenigde Braak manpolders. Croes, De indijking van de Braakman.