Encyclopedie van Noord Brabant

Anton van Oirschot (1985-1986)

Gepubliceerd op 20-10-2020

OEFFELT

betekenis & definitie

gemeente in het oosten van Noord-Brabant, gelegen aan de Maas, die ter plaatse de grens met Limburg vormt. Ze omvat het dorp Oeffelt en de buurtschappen Heide, Hoogeind, Kevelaarsveld, Krolhoek.

De Rijtjes en Werveld, Oeffelt, deel uitmakend van het Streekgewest Land van Cuijk, telt 2.230 inwoners en is 952 ha groot (1986). Ze grenst aan de Limburgse gemeente Gennep en de Noordbrabantse gemeenten Boxmeer. Haps en Cuijk en Sint Agatha.Wapen: zijnde van lazuur, beladen met een golvende fasce en chef (dwarsbalk) vergezeld van een droogscheerdersschaar, alles van goud (1817). Geschiedenis: Uit enkele prehistorische vondsten is komen vast te staan, dat er ver voor onze jaartelling al sprake was van bewoning; ook uit de Romeinse tijd zijn enkele vondsten gedaan ter hoogte van de weg, die van Cuijk naar Blerick liep. Er is verondersteld, dat Oeffelt omstreeks 1050 zijn eerste kerkje kreeg met die van Beugen als moederkerk. De naam Oeffelt komt het eerst voor in een archiefstuk uit 1075, als Uflo. Omstreeks 1120 schonk Heribert van Gennep de hoeve Brakel aan de St. Martinuskapel op de Vurstenberg bij Xanten.

Oeffelt bestond aanvankelijk uit Brakel ten n. en Oeffelt ten z. van de beek; er is later sprake van Oeffelts-Brakel en Cuijks-Brakel, waar een kapel stond, gewijd aan St. Agatha. Na de komst van de Kruisheren in 1367 werd Sint Agatha ook de naam van dit gehucht. De naam Brakel is daarna alleen blijven voortbestaan in het Brakels Eng. Oeffelt behoorde bij het Land van Cuijk; in het begin van de 15de eeuw viel het onder het ambt van Gennep. De schepenen van Ufel gebruikten het zegel met de Gennepse schaapscheerdersschaar, die nog altijd in het Oeffeltse wapen voorkomt.

Tot 1816 maakte Oeffelt met Ottersum en Heijen deel uit van het gebied van Gennep, een rijksheerlijkheid, die in 1442 gedeeltelijk overging naar het hertogdom Kleef. Ook Oeffelt werd Kleefs tot in de periode 1609-24.

In 1636 werd Oeffelt vrijwel geheel met de grond gelijk gemaakt door Kroatische benden. Het dorp werd herbouwd en kreeg een zelfstandige kapelanie. In 1641 werd in Oeffelt het hoofdkwartier van Frederik Hendrik gevestigd tijdens het beleg van Gennep.

In de generaliteitsperiode werd Oeffelt, behorend bij Kleef, een toevluchtsoord voor de katholieken uit Cuijk en Haps. Het bleef een kleine plaats met in 1683 64 gezinnen. In 1800 werd Oeffelt bij de Bataafse Republiek ingedeeld en vanaf 1805 ging het deel uitmaken van het departement Brabant. Kerkelijk werd Oeffelt, dat in de 17de en 18de eeuw tot het dekenaat Xanten had behoord, bij een herindeling vergeten. Zo kon het gebeuren, dat de parochie in 1832 van het aartsbisdom Keulen overging naar het dekenaat Cuijk en het Graafse vicariaat, die opgingen in het nieuwe bisdom Den Bosch. In 1854 werd de oude kerk afgebroken en door een nieuwe van Cuypers vervangen, de eerste bouwkundige schepping van deze architect.

De toren werd in 1862 vervangen. In 1944 werd dit alles door oorlogsgeweld verwoest. Oeffelt kreeg een nieuw raadhuis, een nieuwe kerk en vele nieuwe huizen.

Op het einde van de 19de eeuw heeft Oeffelt nog een tijd de beschikking gehad over drie stations aan de internationale spoorlijn Boxtel-Wesel en de lijn Nijmegen-Venlo. In 1955 kwam er een betere ontsluiting door de aanleg van de verkeersbrug naar Gennep.

Rond 1900 vestigden zich in het dorp enkele kleine exportslagerijen; er kwam een bloeiende veemarkt en er werd een steenfabriek opgericht. De landbouw, met name weide- en akkerbedrijven, is het belangrijkste middel van bestaan gebleven. Er zijn geen grote bio-industrieën. Wel enige champignonkwekerijen, waaronder een grote, arbeid verschaffend aan ca 125 personen (1986); er zijn enkele grote transportbedrijven en er is een moderne, grotendeels geautomatiseerde steenfabriek.

Overheidsinstellingen: gemeentehuis. Dorpsstraat (de gemeente Oeffelt is aangesloten bij de Dienst Gemeentewerken Land van Cuijk in Boxmeer); postkantoor, Lietingsestraat; politiepost. Beugenseweg.

Nutsbedrijven: gas: Obragas Helmond, districtskantoor Boxmeer: water: Waterleidingmaatschappij Oost-Brabant, rayonkantoor Boxmeer: elektriciteit: PNEM, rayonkantoor Cuijk. Onderwijs', r.k. basisschool St. Jozef.

Monumenten: r.k. pastorie van P. Cuypers uit 1 854: 19de-eeuwse boerderijen aan Dorpsstraat en Urlingsestraal; 19de-eeuwse huizen aan het Kerkplein en Kerkstraat-z.

Sport en recreatie: gemeenschapshuis De Kleppenburg, camping De Maasvallei met roeiboten; visvijver; sportpark De Zwaluw, voetbalvelden, tennisbanen. tennispaviljoen.

Bron: Info Gemeente Oeffelt; Gemeentegids.