gemeente in Oost-Brabant, centraal gelegen in het land van Cuijk, 18 km ten Zuiden van Nijmegen, met 2.729 inwoners (1984) en 1521 ha groot. Haps grenst aan de gemeenten Cuijk, Oeffelt, Boxmeer, Wanroij, Mill en Sint Hubert en Beers.
Wapen: Bij besluit van de Hoge Raad van Adel van 16 juli 1817 werd de gemeente bevestigd in het gebruik van het door haar gevoerde wapen: ,,In azuur het beeld van Sint Nicolaas, houdend in de linkerhand een kromstaf, terwijl de rechterhand beschermend is uitgestrekt boven drie kinderfiguren, oprijzend uit een kuip, alles van goud, vergezeld van een gouden zon, uitgaande van de rechterbovenhoek van het schild. Het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee paarlen.” In 1968 kreeg Haps haar gemeentevlag, 1 grote en 3 kleine gele ronde schijven op een blauwe rechthoek.
Geschiedenis: De naam Haps zou van Keltische oorsprong (,,appa”, dat water betekent) kunnen zijn. Opgravingen in de jaren 1963-67 hebben uitgewezen dat op het grondgebied, dat bestaat uit een breed en lang Maasdal met enkele zandruggen, een nederzetting heeft gelegen die van 1700 v. Chr. tot aan de Romeinse tijd bewoond is geweest. Grafheuvels uit de vroege en middenbronstijd en paalgaten van wel 12 boerderijen uit de ijzertijd zijn o.m. aangetroffen.
Eerst in de 12de of 13de eeuw werd de bewoning intensiever. Er ontstonden enkele bouwhoeven, waarvan sommige reeds genoemd in de 14de, begin 15de eeuw relaties hadden met kloosters in Cuijk en Grave.
Van Heren van Haps is al sprake rond het jaar 1275. De heerlijkheid Haps was echter afhankelijk van de heren van Cuijk en volgens Zutphens leenrecht sterk gebonden aan Gelre. De eerste met name bekende Heer is Henrick van Haps, vermeld in akten uit 1322 en 1346. Dan volgen Gijsbert en Jutta van Haps en telgen uit het geslacht Berlair. De heerlijkheid had in de 14de eeuw de neiging zich sterk te ontwikkelen. Rechten worden uitgeoefend in Haps, Cuijk, Beugen en Wanroij.
Dat de heerlijkheid en het Huis te Haps niet van belang ontbloot waren, blijkt uit een stuk dat er melding van maakt dat Reinoud de Zwarte, hertog van Gelre, in 1342 ,,ten ethene” verbleef bij Hendrik van Haps, samen met Otto van Cuijk. In 1417 gaat de heerlijkheid Haps over op de Gelderse hertogen: de bastaard Eduard van Gulik, gehuwd met Styne van Bell, werd met haar beleend. Na veel strijd kwam Haps tenslotte in 1523 in handen van Oswald van den Berg, heer van Boxmeer.
De heren van Haps hadden alleen rechtsbevoegdheid over hun eigen bezittingen: enkele bossen en weiden en een paar boerderijen. Het dorpje zelf heeft altijd deel uitgemaakt van het Nederambt van het land van Cuijk. Van de zeven schepenen was er één uit Haps afkomstig.
In 1811, tijdens de Franse tijd, slaagde het dorp erin een zelfstandige gemeente te worden onder ,,maire” Thomas Toone.
Moeilijk valt te zeggen wanneer de eerste kapel te Haps is gesticht. De forse toren zou uit ca 1300 kunnen zijn. Ook is niet bekend wanneer het dorp tot parochie is verheven, geschat wordt ca 1560. In 1648 werd de kerk aan de katholieke eredienst onttrokken. Daar er in Haps geen protestanten waren, werd het gebouw als opslagplaats gebruikt. Eerst in de jaren 1790, onder pastoor Franciscus Derks, werd de kerk weer aan de katholieken teruggegeven.
De huidige H. Nicolaas kerk werd gebouwd tussen 1897 en 1899.
Gilden: Ook Haps heeft haar gilde, ,,St. Nicolaas”. Er zijn aanwijzingen dat het is opgericht in 1604 door heer Joachim van den Bergh. Het zielboekje dat begint in 1632, vermeldt als eerste zijn naam. Het gilde bezit bijzonder mooi zilver met koningsschilden vanaf 1759.
Bevolking: Als dorp is Haps altijd bescheiden van omvang geweest. De bevolking woonde verspreid en de kom bestond uit maar een paar huizen. Haps telde in 1850 680 inwoners, welk aantal in 1900 was gestegen tot 973 en in 1950 tot 1886. In 1980 was dit aantal met ca 50% toegenomen. Bestaansbronnen: landbouw, veeteelt, fruit-en groententeelt, rozenkwekerijen (waarvan de produkten internationale bekendheid genieten). De aanleg van de provinciale weg Gennep-Haps-Uden en de opening van het station aan de internationale spoorlijn Boxtel-Wezel heeft Haps uit haar isolement verlost. Overigens is het dichtstbijzijnde NS-station in Cuijk (lijn Nijmegen-Venlo).
