opgericht in 1912 met dr. H.
Moller (zie: Moller) als eerste rector. Hij werd eind 1920 na een meningsverschil opgevolgd door mgr. dr. Th. Goossens (zie: Goossens).De Leergangen kenden verschillende afdelingen: Algemene Wetenschappen voor M.O.akten; Conservatorium voor muziek en muziekwetenschap; Academie voor Bouwende en Beeldende Kunsten, afdeling Boekhouden en Economie. Uit de vierde afdeling is in 1927 min of meer de Katholieke Economische Hogeschool als R.K. Handelshogeschool ontstaan, waarin prof. Goossens. de eerste rector-magnificus, een zeer groot aandeel heeft gehad.
De R.K, Leergangen werden op 4 juni 1912 opgericht. Mgr. Callier keurde Mollers plannen goed om in Amsterdam cursussen voor middelbare akten te beginnen. Nog in hetzelfde jaar werd begonnen, niet in Amsterdam maar in Noord-Brabant te ’s-Hertogenbosch en in 1913 ook in Limburg. In Den Bosch had men daarvoor de zaal van de R.K. Volksbond ter beschikking.
Gestart werd met Nederlands en moderne talen en met tekenen m.o. Het curatorium van de R.K. Leergangen kwam in het voorjaar van 1912 in ’s-Hertogenbosch bijeen. De stichtingsakte dateert van 29 maart 1913. De eerste jaren werden ook schoollokalen van de Zusters J.M.J. aan de Berenwoudstraat in Den Bosch gebruikt voor dit doel. In 1914 betrokken de Leergangen een eigen gebouw; daarvoor werden woningen op de hoek Koninginnelaan-Peellandstraat in gebruik genomen.
Toen er plannen voor nieuwbouw ontwikkeld werden en men diverse plaatsen met elkaar ging vergelijken bleek Tilburg het meest haalbaar. In 1918 werd besloten naar die stad te verhuizen met vier afdelingen: algemene wetenschappen, handelshogeschool (planmatig), de academie bouwende en beeldende kunsten en het conservatorium. Hiervoor werden noodgebouwen, een patronaatszaal en een bewaarschool gebruikt.
Onder leiding van rector Goossens, die tevens docent geschiedenis was, maakten de Leergangen in Tilburg een grote bloeitijd door. Het aantal cursisten steeg van rond de 400 in 1921 tot ca 2350 in 1950.
De Leergangen kregen er nog een vijfde taak bij: de opleiding van leraren in de lichamelijke opvoeding, die in 1924 begon (zie ook: Lichamelijke opvoeding en Gymnastiek).
De Katholieke Leergangen omvatten nu elf instituten met in totaal ca 18.000 studenten en cursisten (1983) en ca 1800 docenten en niet-docerende medewerkers. Deze zijn:
Opleidingen voor middelbare akten, gestart in 1912 (ca 5200 studenten), Academie voor Beeldende Vorming, gestart in 1912 (ca 550 studenten), Opleiding Handelswetenschappen, gestart in 1913 (ruim 1200 studenten), Academie voor Lichamelijke Opvoeding, gestart in 1924 (ca 500 studenten), Opleidingen voor Buitengewoon Onderwijs, gestart in 1929 (ca 1500 studenten), Academie voor Bouwkunst, gestart in 1936 (ca 170 studenten), Sociaal-Pedagogische Opleidingen, gestart in 1939 (ca 2200 studenten), Dr. Struyckeninstituut, beroepsopleidingen voor medisch-technische laboratoriummedewerkers, gestart in 1961 (ca 800 studenten), (Mollerinstituut, opleiding tot leraar met tweede- of derdegraads bevoegdheid, gestart in 1970 (ca 3000 studenten),
A.G. Instituut, opleiding voor assistenten in de gezondheidszorg, gestart in 1979 (ca 500 studenten),
Academie voor de journalistiek, opgericht in 1980 (ca 230 studenten), Applicatie- en nascholingscursussen, gestart in 1980 (ca 1550 studenten).
Het Conservatorium (zie: Conservatorium) werd een zelfstandige instelling en ging in 1956 verder onder de naam Brabants Conservatorium.
Het bestuur van de Katholieke Leergangen vormt een personele unie met het bestuur van de Katholieke Lerarenopleiding Sittard, die in 1979 begon. De Leergangen vormen een open instelling van bijzonder onderwijs op katholieke grondslag in die zin, dat de stichting in onderwijs en vorming uitgaat van de christelijke boodschap zoals die gevonden wordt met name in het Evangelie en de pluriforme beleving daarvan binnen de katholieke geloofsgemeenschap. De stichting is een open instelling in die zin, dat in het onderwijs zo ruim en zo objectief mogelijk informatie wordt gegeven over de in de samenleving heersende opvattingen op levensbeschouwelijke basis; gezien de doelstelling van de stichting zal daarbij bijzondere aandacht worden besteed aan de eigen specifieke grondslag.
Opleidingen voor middelbare akten zijn er voor Duits, Engels, Frans, Nederlands, Natuur- en Scheikunde, Pedagogiek, Wiskunde, Aardrijkskunde, Boekhouden, Geschiedenis, Handelswetenschappen, Spaans, Staathuishoudkunde en Statistiek alsmede Latijn. Voor bepaalde vakken zijn er ook opleidingsmogelijkheden in Sittard, Maastricht, Nijmegen, Eindhoven, Amsterdam en Den Haag.
De Academie voor Beeldende Vorming leidt op tot eerstegraads akte-opleidingen tekenen, handvaardigheid of textiele werkvormen.
De cursussen van de Opleidingen Handelswetenschappen leiden in het algemeen op voor functies in het bedrijfsleven. Hierbij behoren o.m. praktijkdiploma boekhouden en moderne bedrijfsadministratie, staatspraktijkdiploma bedrijfsadministratie I en II, accountant administratieconsulent, praktijkdiploma marketing, Nima A, praktijkdiploma bedrijfseconomie, introductiecursus informatica voor administratief personeel en Cobol. Verschillende van deze opleidingen worden buiten Tilburg ook gegeven in Helmond, ’s-Hertogenbosch, Eindhoven, Heerlen en Venlo.
Katholieke Academie voor Lichamelijke Opvoeding (zie onder: Lichamelijke Opvoeding en Gymnastiek).
De Opleidingen Buitengewoon Onderwijs beogen in eerste instantie een voortgezette en gespecialiseerde opleiding te geven aan hen, die benoembaar zijn in het buitengewoon onderwijs; specialisaties leer- en opvoedingsmogelijkheden, moeilijk lerende kinderen, zeer moeilijk lerende kinderen, voortgezet buitengewoon onderwijs, speciaal bewegingsonderwijs, gehoorgestoorden enz. Ook opleidingen buiten Tilburg in Alkmaar, Amsterdam, Arnhem, Breda, Deventer, Eindhoven, Enschede, ’s-Gravenhage, ’s-Hertogenbosch, Nijmegen, Oss, Roermond, Rotterdam, Sittard, Utrecht en Venlo.
De Academie van Bouwkunst te Tilburg verzorgt een part-time opleiding tot architect en stedebouwkundige.
Sociaal-pedagogische opleidingen: hieronder vallen de middelbare en hogere beroepsopleidingen sociale dienstverlening, arbeidsmarktpolitiek, personeelsbeleid, arbeidstherapie, maatschappelijk werk, met lesplaatsen in Tilburg en o.m. ’s-Hertogenbosch, Eindhoven, Nijmegen, Venlo, Sittard, Heerlen, Breda en Bergen op Zoom.
Het Dr. Struyckeninstituut is gevestigd te Etten-Leur voor beroepsopleidingen voor medisch-technische laboratoriummedewerkers. Het Mollerinstituut, de nieuwe lerarenopleiding, omvat de vakken: aardrijkskunde, biologie, Duits, economische wetenschappen, Engels, Frans, geschiedenis, gezondheidskunde, godsdienst, handvaardigheid, huishoudkunde, maatschappijleer, natuurkunde, Nederlands, omgangskunde, scheikunde, tekenen, textiele werkvormen en wiskunde.
A.G. Instituut, de opleidingen voor assistenten in de gezondheidszorg, met afstudeerrichtingen apothekers-, dokters- en tandartsenassistenten, is gevestigd in Tilburg met ook lesplaatsen in Roosendaal en ’s-Hertogenbosch.
De Academie voor de Journalistiek verzorgt een hogere beroepsopleiding voor journalistieke functies bij dag- en weekbladen, radio, televisie en in de voorlichting; zij is gevestigd te Tilburg.
Bronnen: dr. H. van Velthoven, Brabant een gewest in opkomst, Jub. boek R.K. Leergangen; alg. inf. Katholieke Leergangen.