Onderdelen van de Stelling van Amsterdam, binnen de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Stelling van Amsterdam liep in het zuiden van Muiden, via Abcoude, Aalsmeer, dwars door de Haarlemmermeer naar Vijfhuizen, en in het noorden van de St.
Aagtendijk (ten oosten van Beverwijk), via Krommeniedijk, naar Edam. Ten tijde van de uitvoering (1883-1914) was de Stelling van Amsterdam het grootste verdedigingsproject in Europa. Doordat de uitvoering 31 jaar vergde werden de oorspronkelijke plannen tijdens de aanleg regelmatig gewijzigd; technische ontwikkelingen enerzijds en bezuinigingen anderzijds noopten daartoe. Het noordelijk deel werd vroeg aangelegd en is een der sterkste delen van de stelling. Uitgangspunt bij de aanleg van de stelling was de bouw van forten achter stukken land die onder water gezet konden worden (‘inundatie'). In en nabij de Zaanstreek werden de volgende forten gebouwd: De Ham, Krommeniedijk, Marken-Binnen, Spijkerboor, Jisperweg, Middenweg en Nekkerweg (alle eind 19e eeuw).
Het bouwen van de forten nam minimaal vijfjaar in beslag. Eerst werd een deel van de veenbodem weggegraven, daarna werd er (via de Nauemase Vaart aangevoerd) zand gestort en vervolgens wachtte men enige jaren om de grond in te laten klinken. Eerst daarna werden de bolwerken gebouwd.De Stelling van Amsterdam deed twee keer dienst. Tijdens de Eerste Wereldoorlog betrok het Nederlandse leger de stelling, tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de forten door de Duitsers bezet en uiteindelijk werden door hen ook landerijen vóór de forten onder water gezet. Met de kanonnen in de forten zijn echter uitsluitend proefschoten afgevuurd.
In 1922 werd de Stelling van Amsterdam opgenomen in de Vesting Holland. Een groot deel ervan was toen al verouderd. De forten verheugen zich sinds betrekkelijk kort in hernieuwde belangstelling en zijn opgenomen als monumenten op de provinciale monumentenlijst.
Zie ook: *Aircraft Recovery Group en ■"Landschappen 4.
