is het streven voordeel te behalen uit toekomstige prijsontwikkeling (hausse, baisse), door koop en verkoop op de zelfde markt. Hoewel in vele gevallen een zuivere scheiding tusschen S. en handel moeilijk is, kan het onderscheid in het algemeen zoo worden geformuleerd, dat de S. op winst is gericht, zonder daarbij de normale diensten van de handel te verrichten, en daarbij veelal grootere risico’s aanvaardt.
Een belangrijke mogelijkheid tot S. biedt de termijnhandel waarbij op een vastgestelde latere datum wordt verkocht (blanco verkoop) met het doel daarvóór goedkooper te kunnen koopen (baisse, contramine), of omgekeerd wordt gekocht met het doel en de verwachting vóór dien, eveneens op termijn duurder te kunnen verkoopen (hausse), zonder dat deze transacties bezit of verplaatsing van de betreffende goederen tengevolge hebben.
Naast de goederenbeurs biedt vooral de effectenbeurs belangrijke mogelijkheden tot S., waarbij eveneens van termijnaffaires gebruik wordt gemaakt. Speciaal hier kunnen insiders op grond van hun eerder bekende feiten (het komende jaarverslag, nog niet bekende factoren die de winst van een onderneming beïnvloeden, enz.) belangrijke voordeelen behalen. Maatschappelijk nut heeft S. inzooverre daardoor vermeerderde vraag bij dalende- en vermeerderd aanbod bij stijgende prijzen het gevolg is en inzooverre de S. aanleiding is tot het vormen van speculatieve voorraden, die ingeval van prijsstijging op de markt komen, waardoor de prijsschommelingen worden genivelleerd. Een gevaar vormt de S. indien deze door bewust ingrijpen (manipulatie) door daartoe gevormde combinaties (corner) kunstmatige prijsbewegingen veroorzaakt. Niet alleen vormen dergelijke manipulaties vooral op de effectenbeurs een gevaar voor het door de koersbeweging tot deelneming aan de S. aangelokte publiek, dat in laatste instantie de winst van de speculanten grootendeels betaalt, maar zij kunnen ook een vergaande verstoring van het geheele evenwicht tengevolge hebben, zooals dit in de geschiedenis herhaaldelijk is voorgekomen. (Door de katoen-S. in 1903 werd de geheele katoenindustrie tijdelijk ontwricht) . De S. wordt vergemakkelijkt door het coverstelsel, waardoor voor aankoop van effecten slechts een bepaald percentage als dekking (cover) bjj de bank behoeft te worden gestort en het mogelijke verlies tot het bedrag van dit cover beperkt blijft, terwijl eventueele winst met het cover waarover rente wordt berekend wordt uitgekeerd.
De S. in effecten heeft vooral in de Ver. Staten ook onder het publiek groote omvang aangenomen, waarbij in tijden van hausse veelal zonder eenige kennis van de gekochte fondsen de marktbeweging wordt gevolgd, waardoor het gevaar voor een daaropvolgende ineenstorting belangrijk wordt vergroot.
Lit,: W. Ropke, Spekulation, H. d. S.; G. v. Schanz, Börsenwesen, W, d. V.; C. O.
Hardy, Speculation, E, S. S.; R. Lewinsohn und F. Piek, Sinn und Unsinn der Börse, 1933.
