Economische encyclopedie

D.C. van der Poel (1940)

Gepubliceerd op 21-01-2020

Afvalproduct en bijproduct

betekenis & definitie

Bij de voortbrenging (zie: Productie) ontstane resten of stoffen van oorspronkelijk weinig of geen waarde. De ontwikkeling van wetenschap en techniek heeft het in vele gevallen, vooral in de chemische en metallurgische industrie, mogelijk gemaakt hiervan een nuttig gebruik te maken, waardoor de A. in verband met verkoop of verdere bewerking als bijproducten vaak een belangrijke plaats in het geheel innemen.

Verschillende A. werden uitgangspunt (grondstof) voor verdere bewerking in belangrijke zelfstandige industrieën: kleurstoffen uit teer oorspronkelijk A. van de gasfabriek. Soms ook wordt de verhouding omgekeerd en het A. hoofdproduct: cokes wordt als bijproduct van gas verkregen of met gas als bijproduct ten behoeve van de metallurgische industrie geproduceerd.

Ook wordt veelal bij de voortbrenging van het hoofdproduct direct met het te verkrijgen bijproduct rekening gehouden.De omvang van de A. en bijproducten wordt, zoolang zij althans overwegend dit karakter hebben, door het hoofdproduct bepaald, waardoor de prijsvorming in overeenstemming is met die der complementaire goederen. In het algemeen is natuurlijk de af zet of verwerking der A. gemakkelijker naarmate een grootere hoeveelheid beschikbaar is en zij daardoor een belangrijkere plaats in het geheel innemen.

Vooral het streven naar autarkie heeft de toepassing van A. belangrijk gestimuleerd, omdat hierbij de technische mogelijkheden in vele gevallen ten opzichte van de economische op de voorgrond treden en de aandacht van de wetenschap hierop verscherpt is gericht.

Ook de A. der consumptie worden vaak als grondstof verwerkt (rubber, metaal, lompen, enz.) en er bestaat een belangrijke groot- en kleinhandel in „vodden”. De economische mogelijkheid hiervan hangt ten nauwste samen met de prijs van de oorspronkelijke grondstoffen. Daarnaast hebben in verband met de oorlogseconomie ook de A. der consumptie (huishoudelijke en andere), waarvan onder normale omstandigheden de inzameling niet loonend is, vaak groote beteekenis gekregen.