Voor de alchemisten was het de moeder van alle metalen: uit kwikzilver, zout en zwavel, die voor geest, lichaam en ziel stonden, samen met andere toevoegingen, wilden ze de steen der wijzen scheppen, de oermaterie, die kwikzilver en lood in goud kon veranderen. Geen enkele alchemist slaagde hierin, maar een aantal hebben zich vanwege de damp kwikzilververgiftigingen op de hals gehaald.
Voordat kwikzilver in thermometers, barometers, manometers en in geneesmiddelen (grijze zalf tegen hoofd- en schaamluis) werd toegepast, en amalgaamvullingen een slechte naam bezorgde (de verdenking wordt steeds groter dat kwikzilver in het speeksel tot tandvleesbloedingen, vermoeidheid en/of geheugenstoornissen leidt), werd het vooral begeerd als amulet, die opgesloten in bijvoorbeeld een notendop tegen de pest en tegen kolieken zou helpen. Volgens het Kunst-, Hauss- und Wuderbuch van Balthasar Schnurr (in 1676 verschenen) waren kwikzilveramuletten, onder het hoofdkussen gelegd, een probaat afweermiddel ‘tegen beheksing, het boze oog en toverij’. En zelfs nog in de Eerste Wereldoorlog deden soldaten - om het trillen te vermijden en de trefzekerheid te verhogen - kwikzilver in hun schoen.
→ Amulet, → Goud.
