Mensenrechten begrippenlijst

Amnesty International (2007)

Gepubliceerd op 30-06-2015

Spionage

betekenis & definitie

Het verzamelen van vertrouwelijke inlichtingen voor militaire, politieke of economische doeleinden.

Er is geen internationaal verdrag dat spionage verbiedt. Het verzamelen van informatie is volgens het VN-verdrag (BuPo) niet gebonden aan grenzen. Alle nationale wetgevingen hebben echter bepalingen die informatieoverdracht aan banden leggen voor zover nationale en veiligheidsbelangen worden geschaad. De betekenis van de menselijke spion raakt steeds meer op de achtergrond bij de informatie verkregen via satellieten, het afluisteren van telecommunicatie en dergelijke.

Het optreden van bepaalde inlichtingendiensten zou hebben bijgedragen aan ernstige schendingen van mensenrechten. Zo wordt de CIA geacht een belangrijke rol te hebben gespeeld in de gewelddadige staatsgreep in Guatemala (1954) en Chili (1973). Inlichtingendiensten hebben aanslagen gepleegd en mensen vermoord. Ook het tegengaan van vermeende vormen van spionage heeft tot schendingen van mensenrechten geleid. Voorbeelden waren in communistische landen de vervolging van veel dissidenten op aanklachten van spionage. Een boek over Britse spionagedienst van Peter Wright uit 1987 werd verboden door de Britse regering, maar moest in 1991 op last van het Europese Hof voor Mensenrechten worden vrijgegeven omdat het al in andere landen was gepubliceerd.

ECHELON is een netwerk voor het onderscheppen van informatie via vooral telefoon en e-mail, opgezet door de VS en andere westerse landen. Het begin ervan dateert van 1971. Naar verluidt onderzoekt het systeem, aan de hand van 'trefwoorden', 90 procent van alle communicatie via internet.