Een schijnhuwelijk is een huwelijk puur en alleen bedoeld om een vergunning tot vestiging of verblijf in een lidstaat te verkrijgen.
Volgens een resolutie van de Europese Unie (1997) is een schijnhuwelijk 'het huwelijk van een onderdaan van een lidstaat of een onderdaan van een derde land die legaal in een lidstaat verblijft, met een onderdaan van een derde land met als enig doel de regels betreffende de binnenkomst en het verblijf van onderdanen van derde landen te misbruiken en voor de onderdaan van het derde land een vergunning tot vestiging of tot verblijf in een lidstaat te verkrijgen.'
Wanneer de autoriteiten vaststellen dat het huwelijk een schijnhuwelijk is, wordt de vergunning tot vestiging of tot verblijf van de onderdaan van het derde land in de regel ingetrokken, herroepen of niet verlengd. In 1991 besloten Nederlandse gemeenten de praktijk van schijnhuwelijken tegen te gaan, onder meer door huwelijkskandidaten scherper te ondervragen naar kennis van elkaars leven. Schijnhuwelijken worden vaak gesloten als onderdeel van mensensmokkel of mensenhandel.
