De identificatieplicht is de plicht tot het overleggen van een document dat ten bewijze dient van de identiteit van een persoon.
In Nederland bestaat sinds juni 1994 een identificatieplicht onder meer in geval van gegronde verdenking en bij financiële transacties: er mag naar een identiteitsbewijs worden gevraagd bij vreemdelingentoezicht, verdenking van zwartrijden, toegang tot voetbalstadions en dergelijke. Op 1 januari 2005 is de identificatieplicht wet geworden; bij aanhouding is identificatie vereist voor iedereen vanaf 14 jaar, mits de politie daarvoor een gegronde reden heeft. De wet voorziet niet in afzonderlijke controles op het bezit van identiteitsbewijzen. De invoering van een algemene identificatieplicht is in Nederland altijd een omstreden onderwerp geweest. Invoering ervan is bepleit met het oog op het tegengaan van criminaliteit en illegaliteit, en als maatregel om terrorisme te bestrijden. Tegenstanders menen dat invoering leidt tot verdere discriminatie van vreemdelingen en minderheden, en een bedreiging vormt van de privacy.
In België bestaat de plicht voor iedere Belg die ouder dan 15 jaar is. Hij moet een identiteitskaart overleggen wanneer de houder het bewijs van zijn identiteit dient te leveren. De kaart wordt uitgereikt door het bestuur van de gemeente.
