Mensenrechten begrippenlijst

Amnesty International (2007)

Gepubliceerd op 22-05-2015

Politie

betekenis & definitie

De politie is historisch gezien een tamelijk recent verschijnsel. Naar voorbeeld van de Franse gendarmerie verscheen het eerste moderne politieapparaat in Engeland rond 1830.

De VN aanvaardden in 1979 een gedragscode voor wetshandhavers, die marteling verbiedt en het gebruik van vuurwapens alleen toestaat bij levensgevaar. De Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa nam in dezelfde tijd een verklaring over politie aan. Die verklaring schrijft voor dat standrechtelijke executies en marteling onder alle omstandigheden verboden zijn, en dat een politieagent verplicht is elke opdracht daartoe te weigeren. De politie is sterk vertegenwoordigd onder de schenders van mensenrechten (in veel landen worden politieagenten ook slachtoffer van die schendingen). In westerse landen maken politieagenten zich schuldig politiegeweld, waaronder ongerechtvaardigd geweld tegen demonstranten en bij aanhouding, en mishandeling tijdens voorarrest.

In de VS werden in 2003 12.000 klachten over politiegeweld ingediend. In Turkije zijn naar wordt aangenomen tussen 1980 en 1990 meer dan 300.000 gearresteerden in politiebureaus gemarteld of mishandeld. In ontwikkelingslanden is de politie, vaak niet duidelijk te onderscheiden van de veiligheidsdiensten, veelvuldig betrokken bij ernstige schendingen. Doodseskaders in Latijns Amerika en Azië bestaan vaak uit politieagenten die buiten dienstverband, maar soms ook in opdracht van hun superieuren, moorden plegen op criminelen en oppositieleden. Anderzijds zijn in verscheidene landen politieberoepsgroepen ontstaan die collega's in eigen land en het buitenland wijzen op de noodzaak tot het volgen van gedragscodes en het zonodig weigeren van opdrachten die tot schendingen van mensenrechten leiden. In Nederland heeft elk politiekorps een klachtenregeling, in België kan een klacht worden ingediend bij het Vast Comité van Toezicht op de politiediensten. Ook kunnen klagers zich wenden tot de nationale ombudsman of de rechter.