Aansprakelijkheid is de verplichting die men volgens de wet heeft ten aanzien van wat men doet of nalaat. Aansprakelijkheid kan vrijwillig zijn aangegaan (bijv. bij een contract) of door de wet zijn opgelegd.
Aansprakelijkheid door de wet werd vaak gezien als het wezenlijke verschil tussen enerzijds klassieke en anderzijds sociaal-economische rechten. De klassieke rechten zijn meestal omgezet in wettelijke regels die de overheid bij niet-naleving aansprakelijk maken. Zo kan compensatie worden gevraagd in gevallen van marteling of onwettige gevangenschap en kan opheffing van censuur via de rechter worden afgedwongen. Sociaal-economische rechten lijken eerder als idealen geformuleerd, zoals de rechten op werk of huisvesting - een overheid kan niet iedereen aan een huis of werk helpen. Maar ook aan sociaal-economische rechten wordt steeds vaker juridische aansprakelijkheid verbonden. Nationale en internationale rechters hebben bijvoorbeeld boetes opgelegd waar vrouwen of leden van minderheden gediscrimineerd werden bij toegang tot bepaalde banen. Ze hebben overheden verplicht schoon water te leveren, medicijnen tegen hiv/aids te verstrekken, degenen die land verloren schadevergoeding te betalen etc.
Ook de aansprakelijkheid voor bedrijven inzake betrokkenheid bij schendingen van mensenrechten wordt steeds vaker onderwerp van rechtspraak. Voor Nederlandse ondernemingen is dat onder meer in kaart gebracht door de onderzoeksorganisatie SOMO.
