1. (veeteelt) E. is een verzwakte smetstof, die wordt ingespoten, teneinde de dieren immuun te maken. Om de smetstof tot een e. te maken, die geschikt is om voor immunisatie te gebruiken, worden verschillende methoden van verzwakking toegepast, zoals: het kweken op bepaalde voedingsbodems (b.v. tuberkelbacterie op aardappel-glycerine met rundergal); toevoegen van een ontsmettingsmiddel (b.v. formaline bij boutvuurbacillen); binden aan een chem. stof (b.v. monden klauwzccr-virus aan aluminium-hydroxyde); passeren door een weinig gevoelig dier (b.v. pokkenvirus van de mens via het rund); kweken bij te hoge temp. (b.v. miltvuurbacillen) en andere.
2. (akkerbouw) Voor een goede stikstofvoorziening van vlinderbloemige gewassen zijn knolletjesbacteriën noodzakelijk. In vele gronden komen deze bacteriën niet of in te geringe mate voor, zodat kunstmatige besmetting moet worden toegepast. Dit kan het beste gebeuren met e.: een bepaald grond-veenmengsel, waarin zeer grote aantallen knolletjesbacteriën voorkomen. De knolletjesbacteriën kunnen worden verdeeld in groepen, welke telkens slechts werkzaam zijn voor één gewas of enkele nauwverwante gewassen.
Bij bestelling van e. moet men dus vermelden voor welk gewas de e. bedoeld is. De e. wordt o.a. geleverd door het Bedrijfslaboratorium voor Grondonderzoek te Groningen. Nauwkeurige voorschriften omtrent het gebruik worden bij aflevering verstrekt. Door een scherpe controle op de werkzaamheid van de in de e. gebruikte bacterie-stammen wordt een waarborg verkregen voor de goede werkzaamheid.
