Planlengesl. behorende tot de vlinderbloemigen, met omstreeks 50 soorten voorkomend in de trop. gebieden van Afr. en Az., speciaal in Achter Indië en de Mal. Archipel.
De meeste soorten zijn krachtig groeiende lianen en vele bevatten in stengels, wortels, blad of zaden stoffen met insectendodende werking. Slechts D.elliptica BENTH. en D.malaccensis PR. bevatten deze stoffen in de wortels in zodanige hoeveelheden, dat het de moeite loont de planten voor de winning daarvan te telen. De belangrijkste werkzame stof is rotenon, waarvan de meest gebruikte var. van D.elliptica in de droge stof 8-12 % bevatten. Verder bevatten de wortels o.a. toxicarol, degueline en sumatrol. Vanouds worden de wortels van deze soorten door de mens gebruikt bij de visvangst (akar toeba), waartoe een deel van de rivier wordt afgedamd en de gestampte wortel in het water wordt gegooid. Reeds in zeer kleine hoeveelheden werkt dit middel bedwelmend op de vis. De Chinezen gebruiken het wortelpoeder reeds eeuwen lang voor de verdelging van ongedierte op het hoofd en in de kleren en tevens ter bestrijding van schadelijke insecten in de peper.
In Indon. worden sedert onheuglijke tijden van bijzonder sterk werkzame planten stekken op de erven geplant. Sedert 1930 heeft D. de belangstelling van de ondernemingscultuur; in 1940 besloeg de aanplant op Java en Sumatra reeds vele duizenden ha. Tijdens de Japanse bezetting is alles gerooid en niets meer bijgeplant.
Als plantmateriaal worden stekken van 30 cm lengte, ter dikte van een potlood, gebruikt. Per ha zet men 20-40.000 planten uit, waarvan twee jaar later de wortelmassa door rooien wordt geoogst. De wortels worden of gebundeld en in balen geperst òf - zoals meer gebruikelijk - in verse toestand in kleine stukjes (chips) gehakt, aan de lucht gedroogd en in zakken verpakt. De opbrengsten variëren sterk naar var., bodem en klimaat. De beste soorten produceerden te Buitenzorg 12-2400 kg per ha met 9-11% rotenon.
De chips worden tot poeder vermalen, dat met talk of een andere draagstof wordt verdund, lot het percentage rotenon 1 tot ½ bedraagt. In deze sterkte is het als stuifmiddel met veel succes te gebruiken tegen vele insectenplagen, als het eizenhaanLjc, de frambozenkever, Helopeltis in thee en cacao e te. Ook wordt wel door extractie met petroleumaether de rotenon zuiver gewonnen, die dan, in verschillende vloeistoffen opgelost, als spuitmiddel wordt gebruikt.
Tijdens de oorlog nam de Derris-cultuur een zekere uitbreiding in Congo en Ruanda-Urundi. Opbrengsten van 1-2 t droge wortels per ha werden op verscheidene plaatsen bereikt. In 1949 bedroeg het areaal 772 ha, met een productie van 520 t. In de laatste jaren werd gemiddeld slechts een 50-tal t uitgevoerd.
H. J. TOXOPEUS / J. E. OPSOMER.