1. A. of energie (nat.).
Het vermogen om ‘arbeid te verrichten. De hoeveelheid a. is de hoeveelheid arbeid welke verricht kan worden. Een voorwerp kan arbeid verrichten ten gevolge van:
1. zijn snelheid (a. van beweging of kinetische energie),
2. zijn positie (a. van plaats of potentiële energie),
3. zijn inwendige toestand.
Voorbeelden zijn :
1.Een bewegend voorwerp kan door zijn snelheid op een ander voorwerp een kracht uitoefenen, waardoor het laatstgenoemde wordt verplaatst (b.v. bij een botsing).
2. Een voorwerp, dat zich op een zekere hoogte boven het aardoppervlak bevindt, kan, wanneer het valt, met behulp van een koord en katrol een ander voorwerp in beweging brengen.
3. Met een uitgerekte veer kan men een kracht op een voorwerp uitoefenen. In de uitgerekte veer vindt men vervormingen, welke kunnen worden geïnterpreteerd als potentiële energie van de delen van de veer ten opzichte van elkaar. Naar de aard van de werkzame krachten onderscheidt men o.m. mechanisch, electrisch of magnetisch a. Ook warmte is een vorm van a.; het is kinetische en potentiële energie van de atomen of moleculen.
De Wet van behoud van a. is een natuurwet, welke zegt dat in een afgesloten systeem de totale energie niet kan veranderen. Wel kunnen binnen het systeem verschillende vormen van a. in elkaar worden omgezet. Zo wordt b.v. in een dynamo mechanische energie omgezet in elektrische, terwijl laatstgenoemde in een electrisch verwarmingsapparaat weer in warmte kan worden omgezet. Valt een voorwerp uit de rusttoestand van een zekere hoogte af, dan wordt tijdens de val de potentiële energie omgezet in kinetische energie.
2. A. of prestatievermogen van een paard wordt tegenwoordig, vooral in het buitenland (Finl., Zwitserl., Duitsl.), maar meer en meer ook in Ned. gemeten. Men tracht door meetinstrumenten de kg trekkracht te meten, bepaalt verder de afgelegde weg en de tijd, die nodig was om de weg af te leggen, waardoor de geleverde prestatie eenvoudig berekend kan worden. Het a. bepaalt uiteindelijk de gebruikswaarde van het landbouwpaard. Omstandigheden die op de grootte van het a. van een paard invloed uitoefenen zijn, behalve de kracht, ook een aantal andere invloeden, zoals temperament, gewilligheid e.d.