Elke derde dinsdag in oktober is Zuidlaren het toneel van de grootste en oudste paarden- en runderenjaarmarkt van Europa. Er komen dan 150.000 tot 200.000 bezoekers naar het anders zo rustige brinkdorp, om er met de neus bovenop te staan als 400 marktkooplieden met handjeklap duizenden paarden, runderen, ezels en kleinvee verhandelen.
Kramenmarkt, kermis en een feestweek zorgen voor extra vertier in de gemeente, die in onze liederenschat is verankerd met de gouwe ouwe tophit over Berend Botje die naar Amerika vertrok en voorgoed van het toneel verdween.
Voor het ontstaan van de Zuidlaarder markt wordt het jaar 1200 aangehouden. Maar waarschijnlijk gaat de geschiedenis terug tot 1000. Uit kronieken blijkt dat monniken van het klooster van Aduard toen al te paard naar Zuidlaren trokken om hun pacht te innen en zaken te doen.
Nog even terug naar Berend Botje die niet meer terugkwam. Zijn naam zou verwijzen naar de krijgszuchtige Bernhard van Galen, beter bekend als Bommen Berend (1606-1678), de strijdlustige Duitse bisschop die verschillende keren met geweld probeerde delen van oostelijk Nederland aan zijn bezittingen toe te voegen. In 1672 belegerde hij vergeefs de Stad Groningen: na één jaar gaf hij het beleg op. Mocht Berend Botje onverhoopt toch terugkeren in Zuidlaren, dan vindt hij aan de Stationsstraat zijn bronzen evenbeeld met de beginregels van het bekende kinderrijmpje:
Berend Botje ging uit varen,
met zijn scheepje naar Zuidlaren.
De weg was recht, de weg was krom,
Nooit kwam Berend Botje weerom.
Een, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven,
Waar is Berend Botje gebleven?
Hier is niet hier, hij is niet daar,
Hij is naar Amerika.
De voormalige koren-, kruiden- en oliemolen De Wachter uit 1851 is veranderd in een museum. Het is de vroegere appèlplaats: een erfenis van de industriële revolutie, die in 1895 de wieken voorgoed tot stilstand bracht. Het museum vertelt er alles over. Ook komen oude ambachten aan bod en kunnen bezoekers de sfeer van weleer opsnuiven in een oude bakkerij, smederij, specerijenmalerij, olieslagerij en kruidenierswinkel met authentieke gebruiksvoorwerpen uit de periode 1900-1945. Adres: Havenstraat 36.
TIP: Een bezoek aan De Sprookjeshof in Zuidlaren is een feest voor kinderen. In die droomwereld maken bewegende en pratende sprookjesfiguren de dienst uit.
