Het toppunt van Nederland

Aad Struijs (2002)

Gepubliceerd op 30-07-2018

Middenbeemster

betekenis & definitie

De 17de-eeuwse droogmakerij De Beemster prijkt sinds december 1999 op Werelderfgoedlijst van de UNESCO en behoort dus tot de belangrijkste monumenten in de wereld. (zie: Schokland, Fl). Die plek in de wereldtop is terecht, want de ontstaansgeschiedenis en het typische Beemsterlandschap met zijn kaarsrechte verkaveling zijn uniek in de wereld.

Bovendien is de polder het symbool van de glorieuze overwinning van de Nederlanders op het water. Na herhaalde overstromingen viel in 1607 het besluit om het drie meter diepe meer Bamestra te dempen. De klus werd gegund aan Jan Adriaansz Leeghwater, die zijn naam volledig waarmaakte. In 1612 viel het meer droog en veranderde de Bamestra in Beemster. De plannen voor de inrichting van het nieuwe land zouden getekend kunnen zijn door Mondriaan. Het is een geometrisch patroon van vierkanten, met daarin kavels van gelijke grootte (185 meter breed en 930 meter lang).

De drooglegging van de Beemster werd mogelijk gemaakt door rijke kooplieden van de VOC. In het nieuwverworven land lieten zij schitterende buitenhuizen en vierkante stolpboerderijen bouwen. De molens die de Beemster droog hielden, ruimden later het veld voor gemalen. Ook de buitenhuizen verdwenen. Gebleven zijn de schitterende stolpboerderijen. Een fraai voorbeeld is De Eenhoorn aan de Middenweg 196. Het is een juweel, gevat in een fraai landschap. De voorname voorgevel is versierd met beeldhouwwerk in de vorm van guirlandes, een eenhoorn en het jaar van de bouw: 1682. Door de frappante combinatie van agrarische functie met Amsterdamse deftigheid vormt deze stolpboerderij een belangwekkend monument in de architectuurgeschiedenis. De Eenhoorn is daarom opgenomen in de Monumenten Top 100.

De Beemster biedt tal van bezienswaardigheden, waaronder het kruisdorp Middenbeemster, de 'verzonken molenwieken' aan de Noorddijk in Noordbeemster, museum Betje Wolf, gevestigd in de pastorie waar de schrijfster van 1759 tot 1777 woonde, het Agrarisch Museum, Middenweg 185 in Middenbeemster, het Beemster Arboretum met 1400 soorten bomen aan de Nekkerweg 67a in Zuidoostbeemster en vijf forten, waaronder Fort Spijkerboor, het grootste fort van de Stelling van Amsterdam*. Natuurmonumenten organiseert er excursies.