Het toppunt van Nederland

Aad Struijs (2002)

Gepubliceerd op 30-07-2018

Millingen aan de rijn

betekenis & definitie

De Gelderse Poort is het eerste grensoverschrijdende natuurontwikkelingsproject in Europa. Nederlandse en Duitse deskundigen kijken er vanaf de zijlijn toe hoe Moeder Natuur haar eigen boontjes dopt en verloren terrein terugverovert. Het unieke uiterwaardengebied omvat de Ooypolder en de Millingerwaard, tussen Arnhem, Nijmegen en de Duitse steden Emmerich en Kleef. Staatsbosbeheer streeft ernaar om in dit gebied een natuurlijk rivierenlandschap terug te krijgen.

De Rijn, die hier ons land binnenstroomt en zich splitst in Waal en Nederrijn, wordt uit zijn nauwe korset bevrijd. Hij krijgt de kans om in zijn herwonnen territorium ongetemd een patroon van geulen uit te slijpen, ooibossen onder water te zetten en zandvlaktes (stroomruggen) achter te laten, die tot metershoge 'levende' stuifduinen opwaaien. 'Wilde' paarden, runderen en andere grote grazers zorgen ervoor dat ruigten, struwelen en bosjes binnen de perken blijven. In het unieke gebied groeien 350 verschillende soorten planten, bomen en kruiden.

Er komen 150 vogelsoorten voor. Sinds 1994 zwemt ook de bever hier weer rond. De uiterwaarden zijn vrij toegankelijk via een natuurpad; daarnaast is het gebied te overzien vanaf de dijken en vanaf het vogelobservatiepunt bij Kaliwaal. De IVN organiseert geregeld excursies. Ook zijn er grensoverschrijdende wandel- en fietsroutes uitgezet.

Wie met eigen ogen wil zien hoe Nederland eruitzag in de tijd dat er nog geen dijken waren, moet naar het buitendijkse Kraaienwald of Colbrandersbos in de Gelderse Poort. Het is een van de laatste hardhoutooibossen van Nederland. Els, eik, hop, iep en bosrank groeien er uitbundig, want de rivier geeft ze geregeld water.

In Sambeek* (NB) groeide een linde in duizend jaar uit tot de oudste boom van Nederland. Enkele eiken in de Gelderse Poort zijn acht keer zo oud. Maar er is een belangrijk verschil: ze zijn morsdood. In 1998 werden in totaal 34 van zulke eiken opgebaggerd. Koolstofonderzoek toonde aan dat ze 6144 jaar voor Christus in het water belandden. In de modder zijn ze geconserveerd en als het ware versteend. Het hout kreeg de structuur van leisteen. Een handjevol versteende eiken is in de Millingerwaard neergeplant. Stalen geraamtes houden de pikzwarte stronken overeind.

Op een steenworp afstand is een ander uniek schouwspel te zien: de voormalige steenfabriek Klaverland. De ovens zijn begin jaren zeventig van de 20ste eeuw buiten bedrijf gesteld. De fabriek is nu geheel overwoekerd. Alleen de schoorsteen steekt erbovenuit. Het complex veranderde in een vijfsterrenhotel voor kikkers, salamanders, vleermuizen, uilen, marterachtigen en tal van andere dieren. Betreden is verboden, met het oog op instortingsgevaar.

In de winter is de Gelderse Poort een van de belangrijkste pleisterplaatsen voor ganzen in West-Europa. Maar liefst 100.000 kol- en rietganzen komen er tijdens de logeerpartij krachten opdoen voor de terugreis naar hun broedgebieden in Siberië. De ganzen, die in V-formatie overvliegen of grazend door de uiterwaarden waggelen, leveren een fascinerend schouwspel op, dat elk jaar drommen kijkers trekt. Omdat natuurbeschermers willen voorkomen dat de smalle landweggetjes in het gebied verstopt raken door lawaaierige en vervuilende auto's, worden voor 'ganzentoeristen' speciale bus- en bootexcursies georganiseerd, onder meer door Staatsbosbeheer en het Natuurmuseum Nijmegen.

TIP: De ontwikkelingen in de Gelderse Poort zijn op de voet te volgen in het Bezoekerscentrum in Millingen aan de Rijn. Adres: Rijndijk 5-6.

Bezoekers van de Gelderse Poort die kortere of langere tijd willen uitrusten, kunnen terecht in twee unieke horecagelegenheden: het huiskamercafé annex logement Oortjeshekken in de Ooijpolder en de Millinger Theetuin, een romantische, mediterrane tuin met borders en meer dan 1000 soorten planten, midden in het oer-Hollandse rivierenlandschap.