Het toppunt van Nederland

Aad Struijs (2002)

Gepubliceerd op 30-07-2018

Middelburg

betekenis & definitie

Middelburg telt 1100 historische gebouwen en is daarmee de vijfde monumentenstad van Nederland. Die rijkdom is te danken aan de VOC. De eerste multinational in de wereld had zijn hoofdzetel in Amsterdam*, dat de helft van alle aandelen bezat. De Zeeuwse hoofdstad had een kwart van het aandelenpakket en was daarmee rond 1600 in rijkdom de tweede stad van het land.

De Heeren Zeventien, het dagelijks bestuur van de VOC, zetelden afwisselend in Amsterdam (voor een periode van 6 jaar) en in het Oost-Indisch Huis in Middelburg (2 jaar). Overigens kleeft aan die rijkdom van de stad nogal wat bloed. De Middelburgers waren beruchte slavenhalers, die 30.000 slaven vanuit Ghana naar Amerika brachten.

De enige abdij in het centrum van een stad staat in Middelburg. Norbertijner monniken bewoonden het klooster van 1150 tot 1574, het jaar waarin de stad door de geuzen werd ingenomen. Naast de abdij staat de achtkantige abdijtoren. Die priemt meer dan 90 meter de lucht in en draagt dus met recht de bijnaam Lange Jan. De gotische toren werd in de tweede helft van de 14de eeuw gebouwd. In 1940 vloog het bovenste deel als gevolg van het oorlogsgeweld in brand. Daarbij ging ook het klokkenspel uit 1714 verloren. Meteen na de bevrijding startte de restauratie, die vijf jaar in beslag nam.

In de Abdij Middelburg laat het Historama zien hoe de geschiedenis op een aantrekkelijke wijze tot leven kan worden gewekt. De presentatie is aangepast aan de architectuur van de middeleeuwse gebouwen. Een videofilm brengt de bezoekers in de juiste sfeer. In de kloostergangen bevinden zich ook een historische kruidentuin en het skelet van een mammoet. Adres: Abdij 9.

In een deel van het middeleeuwse abdijcomplex is ook het Zeeuws Museum gevestigd. De collectie bestaat uit Chinees porselein, Delfts aardewerk, 17de-eeuwse kunst- en gebruiksvoorwerpen, werken uit de Domburgse periode van onder anderen Jan Toorop, hedendaagse kunst en archeologische voorwerpen, waaronder Romeinse altaarstenen die uit de Zeeuwse wateren zijn gevist. De collectie wandtapijten is beroemd. Adres: Abdij 3.

Op een prominente plaats in de wijk Nieuwstad staat de Oostkerk op een lichte verhoging. Het is een van de eerste godshuizen in Nederland die voor de hervormde kerkdienst werden opgericht. De achtkantige koepelkerk dateert uit 1647-1667. Tijdens de bouw vonden diverse verwikkelingen plaats, die tot gevolg hadden dat er verschillende architecten aan te pas kwamen. Dat is niet alleen goed te zien, het maakt de kerk ook buitengewoon interessant. Reden voor een plaatsje in de Monumenten Top 100. De kerk is rijkelijk voorzien van beeldhouwwerken in de vorm van guirlandes. Het gebruik van natuursteen verleent de kerk een voornaam uiterlijk. Bezienswaardigheden in het interieur zijn de preekstoel uit de 18de eeuw en de gebrandschilderde ramen uit 1664.

In 1676, kort na de inpoldering van het Sint-Joostland, werd de boerderij aan de Binnendijk 3 gebouwd. De samenstellers van de Top 100 bestempelen het volkomen gave monument als 'bijzonder waardevol', niet alleen vanwege de landschappelijke betekenis, maar ook door de architectuurhistorische en volkskundige waarde. Bovendien is de hoeve van betekenis in de inpolderingsgeschiedenis van dit deel van Walcheren.

TIP: Miniatuur Walcheren toont in vogelvlucht het hele eiland. Op deze reuzenmaquette staan alle belangrijke gebouwen van Walcheren op schaal 1:20. Adres: Molenwater.