Het toppunt van Nederland

Aad Struijs (2002)

Gepubliceerd op 30-07-2018

Hooghalen

betekenis & definitie

Tussen 1933 en 1945 zijn in Duitse concentratiekampen miljoenen mensen, onder wie zes miljoen joden, door vergassing, verhongering, uitputting en de meest wrede martelingen omgebracht. Nooit eerder had er zo'n volkerenmoord plaats. Op Nederlands grondgebied waren tijdens de Tweede Wereldoorlog kampen in Amersfoort, Vught en Ommen. Het grootste concentratiekamp stond in Westerbork.

Het werd in 1939 door de Nederlandse regering als Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork ingericht voor de opvang van joden die nazi-Duitsland ontvluchtten. In 1942 nam de Duitse Sicherheitspolizei het kamp over om het als Durchgangslager (doorgangskamp) te gebruiken voor joden en zigeuners. Vanuit dit voorportaal van de hel werden ze op transport gesteld naar de vernietigingskampen in Oost-Europa, met name Auschwitz en Sobibor. Tussen juli 1942 en september 1944 vertrokken vanuit Westerbork 93 treinen van elk twintig goederenwagons met in totaal 102.000 Nederlandse joden en een paar honderd zigeuners. Van hen keerden er slechts 5000 terug.

Na de oorlog gebruikte de Nederlandse overheid het kamp voor de opvang van Ambonezen die uit het voormalige Nederlands Indië kwamen. Daarna werd het afgebroken. Op het voormalige kampterrein staan nu de telescopen van de Sterrenwacht Westerbork. In 1983 verrees in de nabijheid het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Het vult de zwartste bladzijde in de moderne geschiedenis met hartverscheurende verhalen over het leven van de slachtoffers en de overlevenden.

Het voormalige kamp is een waarschuwing. Een plek ook om in stilte rond te dwalen langs de contouren van barakken, prikkeldraadversperringen, wachttorens en de 102.000 stenen die op de vroegere appèlplaats staan; één steen voor eenieder die werd gedeporteerd. De namen van degenen die niet terugkeerden staan in speciale Gedenkboeken. Hartverscheurend zijn de details: een uit de trein geworpen laatste afscheidsgroet, een kindertekening. Omgebogen rails die de verschrikkelijke vernietiging symboliseren vormen het Nationaal Monument Westerbork. Het is ontworpen door Ralph Prins. In het Herinneringscentrum zijn ook een maquette van Westerbork en een gedeeltelijk ingerichte barak te zien. Exposities en films maken het verhaal over Westerbork compleet. Over het kampterrein worden rondleidingen gegeven. Adres: Oosthalen 8.

Op de avond van 4 mei, Dodenherdenking, staan naast het Herinneringscentrum de reusachtige telescopen van de Sterrenwacht Westerbork in 'treurstand'. Ze zijn niet op de hemel maar naar de grond gericht. Het reusachtige oor dat het oneindige heelal afluistert, bestaat uit veertien reusachtige schotels, die keurig in een 3 kilometer lange rij staan. Samen vormen ze de grootste radiotelescoop van Europa. De sterrenwacht is voor publiek gesloten. Maar wie meer te weten wil komen over ons zonnestelsel kan het Melkwegpad volgen, een schaalmodel van het zonnestelsel. Langs deze wandelroute staan informatiepanelen. Ook is er een 'retourbospad' met educatieve voorzieningen over de natuur. Start op het parkeerterrein van het Herinneringscentrum.

NIJEVEEN

De 15de-/16de-eeuwse kerk van Nijeveen is uniek. Het is het enige godshuisje dat is opgetrokken naar het model van een Saksische boerderij.

In Nijeveen groeit en bloeit de meest noordelijke acacialaan van Europa, de Noordweg.