XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Westermarkt

betekenis & definitie

Westermarkt - Oorspronkelijk Keizersmarkt geheten, werd in 1630 genoemd naar de toen in aanbouw zijnde Westerkerk*, die, nu omgeven door oud geboomte, de omgeving beheerst. Sinds de demping van de Rozengracht* en de aanleg van de Raadhuisstraat* (beide in 1895) is de markt een punt van doorgang geworden voor het verkeer. Een groot contrast vormt dan ook het zuidelijke gedeelte met de noordelijke, stille zijde. De aanleg van het plein dateert van 1616, toen met de grote uitleg van 1612 (zie: Uitbreidingen) naar het westen op die plaats een markt nodig werd geacht. Als zodanig is het plein in de 17de eeuw weinig gebruikt.

Pas in de 18de eeuw kregen de jaarmarkten daar meer betekenis en nog in de 19de eeuw stonden tijdens de kermis de kramen aan de Keizersgrachtzijde, van de Leliegracht tot aan de Reestraat. Aan deze zijde heeft in de rooilijn van de huizen van de Keizersgracht de Westerhal* gestaan, het in de stijl van Hendrick de Keyser* opgetrokken gebouwtje, dat in 1857 werd gesloopt. Langer standgehouden hebben de beide huizen met de karakteristieke trapgevels* op de hoek van de Keizersgracht, die in 1918 wegens algehele bouwvalligheid werden gesloopt. De sloop van de gevels heeft toen veel verzet uitgelokt, o.a. van de architect Posthumus Meyjes*. Waarschijnlijk is de oprichting van de Vereniging Hendrick de Keyser* in hetzelfde jaar hierdoor beïnvloed. Enkele, nu nog bestaande huizen met historische herinnering bevinden zich aan de stille zijde, o.a. nr. 6, dat in 1634 bewoond is geweest door de Franse wijsgeer Descartes*, voor wie in 1920 een gedenksteen in de gevel is geplaatst. Op nr. 12 werd op 8 sept. 1756 de dichter Bilderdijk* geboren.