Nieuwendijk - De Nieuwendijk ligt in het verlengde van de Kalverstraat. Ondanks de verpaupering van de Kalverstraat, in de laatste jaren bijna geheel tot staan gebracht, blijft de Nieuwendijk toch van een mindere allure. Dat is merkwaardig genoeg al sinds het begin van de 17de eeuw zo. Vanouds meer de straat, waar de buitenlieden, boeren uit Noord-Holland, meest hun relaties op zakengebied hadden wonen en waar typisch oude logementen* hebben gestaan. De vele merkwaardige oude geveltoppen en hier en daar ook gevelstenen geven een indruk hoe het er hier vroeger moet hebben uitgezien.
Aan de zuidzijde naar de Dam toe hebben in de 17de eeuw vooral veel lakenkopers gewoond, terwijl meer noordelijk de buurt was van de Haringpakkerij (zie: Haringpakkerssteeg). Dat de Nieuwendijk inderdaad een dijk is, valt te zien aan de helling van de dwarsstraatjes en steegjes naar de N.Z. Voorburgwal, die iets naar beneden lopen. De bochtige dijk was in de 14de eeuw langs de westelijke Amsteloever gelegd, eenmaal de Windmolenzijde genoemd, omdat hier vermoedelijk omstreeks 1300 de molen van de graaf stond; de straat heette dan ook eerst de Windmolenstraat. Pas omstreeks 1400 werd het noordelijke gedeelte van de dijk naar het noorden verlegd en verbreed, zodat dit de "nieuwe dijk" genoemd werd, een naam die later op de hele straat overging. Een andere merkwaardigheid is nog dat de zijstraten naar de kant van de N.Z. Voorburgwal niet recht, maar scheef lopen. De reden hiervan is dat hier vroeger de Wetering liep, een rivier, nu alleen nog maar bekend in het zuiden van de stad als Boerenwetering*. Om nu van de rivier naar de dijk of omgekeerd te komen, vormden de mensen als vanzelf, door telkens hetzelfde schuine paadje te lopen, wegen, waarlangs de huizen werden gezet.
LIT. Ir J.C. Kam, De Nieuwendijk, van Oudebrugsteeg tot Zoutsteeg, van 1543-1805, J.A. 1961, 95; W. Zimmerman, Jeugdherinneringen aan de Nieuwendijk en omgeving, O.A. 1965, 56; J. Wagener, De Nieuwendijk ziet Parisien gaan en Victoria Hotel komen, O.A. 1987, 208.
