Multatuli - Pseudoniem voor Eduard Douwes Dekker (1820-1887), een van de wonderlijkste en boeiendste verschijningen in de Nederlandse letterkunde. Hij werd als zoon van een zeekapitein geboren in het huis Korsjespoortsteeg 20, waar een gedenksteen is aangebracht en het Multatulimuseum* is gevestigd. Zijn jongensjaren bracht hij in de hoofdstad door. In zijn boek "Woutertje Pieterse" (1870) geeft hij een terugblik op de stad van zijn jeugd.
De jongensjaren ontgroeid vertrok hij in dienst van de regering naar Nederlands-lndië. Na vele conflicten met zijn superieuren nam hij ontslag, kwam in Europa terug in grote armoede en schreef in 1860 zijn "Max Havelaar, of de Koffieveilingen der Nederlandse Handelmaatschappij", een boek dat zeer bewonderd werd door Jacob van Lennep*. Deze wilde wel voor uitgave "voor een kleinen kring" zorgen, daar hij vreesde dat het boek, indien het in vele
handen kwam, de gemoederen te zeer zou verontrusten. Dat is gebeurd! Droogstoppel, de koffiemakelaar uit het boek, is een spreekwoordelijke figuur geworden in onze taal. Hij is inderdaad het prototype van de 19de-eeuwse beursman die alleen belangstelling voor eigen zaken had. Multatuli, die gedurende zijn gehele verdere leven de "burgerij" voortdurend in beroering bracht door zijn aanvallen op burgerlijke bekrompenheid, was onder de arbeiders van A. in het begin van de 20ste eeuw zeer populair. Zijn sterfhuis in Nieder-lngelheim wisselde keer op keer van eigenaar. In 1953 werd het in gebruik genomen als "ontspanningshotel" voor soldaten van het Amerikaanse leger en hun vriendinnen.
Tegenwoordig is het een gewoon hotel. De urnen van Dekker en zijn echtgenote, Mimi Hamminck Schepel, werden in 1948 bijgezet in een gebeeldhouwd stenen monument op Westerveld, voorzien van Multatuli's wapenspreuk: "De roeping van de mens is mens te zijn". Multatuli was de allereerste Nederlander die zich (in 1887) liet cremeren. Op 13 nov. 1971 onthulde wethouder Lammers op de Noordermarkt een beeld van Woutertje Pieterse, vervaardigd door de beeldhouwer Frits Sieger, naar het verhaal van Multatuli "Geschiedenis van Woutertje Pieterse" (1870). Dat beeld geeft het moment weer, waarop Femke, de dochter van de wasvrouw, Woutertje omarmt en hem een "lieve, lieve jongen" noemt. Op 16 mei 1987 werd op de Torensluis door koningin Beatrix een standbeeld onthuld van Multatuli, vervaardigd door Hans Bayens.
LIT. Atte Jongstra, De Multatulianen, 1985; id., Er is niets poëtischer dan de waarheid, 1986.
