Februaristaking - Op 25 febr. 1941, toen de Duitsers als represaille op het neerslaan van de W.A.-man Koot op het Waterlooplein razzia's begonnen te houden onder de mannelijke joodse bevolking van de stad tussen 20 en 35 jaar, laaide de geest van verzet in het volk, dat tot toen nog niet algemeen was geweest, plotseling fel op. Voor het eerst in een van de door de Duitsers bezette gebieden werd een grote staking gehouden die een protest was tegen de mensenvervolgingen, 's Morgens weigerden de mannen van de tram en de stadsreiniging uit te rijden, arbeiders gingen niet naar de fabrieken; kantoren, scheepswerven en werkplaatsen stroomden leeg. De Duitsers hebben een poging gedaan deze staking gewelddadig de kop in te drukken. Op de eerste dag werden vier personen zwaar gewond en een licht; op de tweede dag vielen er zeven doden, 24 zwaar- en 52 lichtgewonden. De geest van verzet werd echter niet gebroken, maar is sindsdien zelfs gegroeid, tot de bevrijding.
De Februaristaking, die oversloeg naar Haarlem, Zaandam en het Gooi, is op 25 febr. 1946 voor de eerste maal plechtig herdacht. Bij deze gelegenheid werd het besluit van koningin Wilhelmina om aan de stad het devies* "Heldhaftig, Vastberaden, Barmhartig" te geven bekendgemaakt. Ter herinnering aan de staking werd in 1954 het standbeeld de Dokwerker* van Mari Andriessen* op het Jonas Daniël Meijerplein* onthuld. In 1981 vervaardigden Hedda van Gennep en Carry van Lakerveld een documentaire over deze staking onder de titel "Als een fascist ademt dan liegt 'ie". Een groep Amerikaanse schrijvers heeft het script gemaakt voor een gedramatiseerde tv-documentaire over de Februaristaking. De leiding van de productie had de schrijver Fred Hudson, die bekend werd door zijn publicaties over het rassenvraagstuk.
LIT. B.A. Sijes, De Februaristaking, 1954; Gérard Maas, Kroniek van de Februaristaking, 1961; A.J.M. Rövekamp, Februaristaking, O.A. 1979, 34; Waarom de Oma van Annet in de oorlog staakte, uitgave van het Februari Herdenkingscomité, 1980; Jaap Wolff, De waarheid over de Februaristaking, 1981; Guus Meershoek, De Amsterdamse politie en de Februaristaking, O.A. 1991, 40; F. Roest, J. Scheren, Oorlog in de stad, 1998.
