Kalium of natriumzout van salpeterzuur. Men onderscheidt dus kalien natronsalpeter.
Het eerste trekt het vocht niet aan, blijft dus droog en wordt om die reden voor het maken van buskruit gebruikt. Natriumsalpeter echter trekt wel vocht aan; de bekende Chilisalpeter, de meststof, komt dan ook in den handel verpakt in zakken, die aan den binnenkant met asfalt zijn bestreken, zoodat de inhoud droog blijft en niet klontert. Kalisalpeter vormt zich in natuurlijke mest bij de vertering in den mesthoop en in den akker. Hetzelfde geschiedde eertijds in de zgn. salpeterplantages, inrichtingen, waarin men dierlijke stoffen met kalk en asch te zamen bracht, met aarde vermengde en op hoopen zette. Men liet die bedden een jaar met rust en begoot ze onderwijl met gier (vloeibare mest). De salpeter, die zich dan in den hoop ging vormen, werd met water uitgeloogd en dan gezuiverd.
Daarvoor had men te Amsterdam eertijds het zgn. Salpeterhuis, waar men deze oplossing zuiverde ten behoeve van de ,,Stadskruidmakerij’’. De moeilijkheid om aan salpeter voor buskruit te komen, gaf in de 15de eeuw aanleiding tot zonderlinge bepalingen, die aan de zgn. salpeterzoekers (die een afzonderlijk gilde vormden) het recht gaven, overal dierlijke en plantaardige stoffen te verzamelen. Zij krabden den muuruitslag van de kerken en namen den grond der kerkhoven mede. Zij vermengden deze met afval en legden er salpeterbedden mee aan.Tegenwoordig verkrijgt men salpeter uit den grond. In Bengalen, Hongarije en Egypte komt salpeter als delfstof voor, maar men verkrijgt het gemakkelijker bij de zuivering van ruwe Chilisalpeter. In Chili zijn in de droge woestijn, waar het zelden regent, beddingen ontstaan van ruwe salpeter, ter dikte van een meter, bedekt men een dunne laag zand. Die ruwe salpeter bevat, behalve natriumsalpeter, veel kalisalpeter, keukenzout, zand en klei. Het keukenzout kan men er gemakkelijk uit verwijderen, omdat keukenzout in koud water even goed oplosbaar is, als in warm water. Wanneer men de oplossing van ruwe salpeter indampt en vervolgens afkoelt, dan zet zich de salpeter het eerst af, terwijl het keukenzout opgelost blijft. Daarna heeft de scheiding van kallen natronsalpeter plaats.
Muursalpeter is vaak in het geheel geen salpeter, maar koolzure soda of koolzuremagnesia, oplosbare zouten, die zich afzetten uit de metselspecie, wanneer de kalk te kort gekuild is geweest en wanneer niet de juiste verhoudingen van kalk, zand en cement zijn genomen, zoodat niet alle kalk aan kiezelzuur gebonden wordt. Deze onschuldige uitslag op een nieuwen muur verdwijnt in een jaar. Uitslag van muren bij mesthoopen is vaak echte salpeter, dat in het in den muur trekkende vocht oploste en zich, na verdamping van het vocht, op den muur afzette als een vlokkige laag.
Soms komt de muuruitslag uit den baksteen zelf, wanneer te zachte steen voor buitenwerk is genomen. Deze zouten zijn afkomstig van de klei. Zulk een muur gaat schilferen en uitslaan. Er ontstaat dan een gebrek, dat men muurkanker noemt. Salpeter geeft aan vleeschwaren een frisch aanzien. Het is niet schadelijk voor de gezondheid en men gebruikt het wel, door het zout gemengd, bij de worstbereiding.
Bengaalsch vuur is salpeter, zwavel en zwavelantimonium. Dit mengsel brandt met een heldere vlam. Een mengsel met bariumzouten brandt groen en met strontiumzouten rood.
Kali- en natronsalpeter worden tegenwoordig synthetisch gemaakt met stikstof uit de lucht en met waterstof uit de cokesovengassen. Deze salpeter wordt als meststof gebruikt.
