(ca. 1600) (cliché) volgens een eenvoudige, maar nauwkeurige berekening. Vaak schertsend gebruikt als toevoeging aan een berekening. Een verwijzing naar de bekende Nederlandse rekenkundige Willem Bartjens (1569-1638). Bartjens was eind 16e eeuw een schoolmeester in Amsterdam. In 1618 werd hij leraar Frans in Zwolle. Bekend werd hij echter met 'Cijjferinge', een rekenboek uit 1604, dat vele herdrukken kreeg. De uitdrukking werd eigenaardig genoeg niet vermeld in het grootste Nederlandse woordenboek, het WNT. Vgl. Eng.: according to Cocker; Am.-Eng.: according to Gunter; Dui.: Nach Adam Riese .
• Bartjens. Volgens Bartjens: Als ge er eene fout in vindt, krijgt ge twee kwartjes. [Dat is: het heeft geen bewijs noodig. Het Cijferboek van willem bartjens was een groote autoriteit.] (P.J. Harrebomée: Spreekwoordenboek der Nederlandsche taal. 1858-1862)
• Voor den ring echter was de bestaande postverbinding onvoldoende, en de generale postmeester Creswell zag zich op den 4den December van dat jaar genoodzaakt op dien weg een dagelijksche postdienst in te voeren. Natuurlijk werd de betaling daarvoor op den voet van bovengemeld contract geregeld. Kosten 3 posten in de week 39,000 dollars, dan kosten 7 posten in de week volgens Bartjens natuurlijk 91,000 dollars, en, daar dezelfde menschen, wagens en paarden den vermeerderden dienst konden waarnemen, werd door deze eenvoudige operatie het voordeel van den ring verdriedubbeld. (De Tijdspiegel. Jaargang 34. 1877)
• Volgens Bartjens, d.w.z. zoo nauwkeurig berekend als door Willem Bartjens of volgens de berekening van W. Bartjens, een bekenden Amsterdamschen schoolmeester uit het begin der 17de eeuw, die in 1604 een rekenboek ‘cyfferinge’ uitgaf, dat nog telkens tot 1839 herdrukt is.3) In Engeland zegt men according to Cocker; in Amerika according to Gunter, twee rekenkundigen; in Duitschland nach Adam Riese; in Denemarken efter Sören Mathiesen; vgl. ook het fr. compter comme feu Mr. Barème. (F.A. Stoett: Nederlandsche speekwoorden en gezegden. 1923-1925)
• Bekende uitdrukking „Dat klopt volgens Bartjens”, (sommigen maken er Bartje van!) W. Bartjens, een bekwaam rekenmeester, was hoofd van een school te Amsterdam en later te Zwolle. Hij leefde van 1597 tot 1673. Voor zijn leerlingen schreef hij een rekenleerboekje, dat spoedig op vele scholen in gebruik kwam en dat later zelfs tot eind 18e eeuw nog op de scholen werd gebruikt. Elke scholier leerde dus in die tijd rekenen volgens Bartjens en deze uitdrukking leeft nog voort tot op de dag van heden. (Nieuwe Haarlemsche courant, 22/04/1955)
• Hoeveel is twee plus twee? Volgens Bartjens is dat nog altijd vier. Twee plus twee is natuurlijk ook gewoon vier. Niet alleen Bartjens zou het daarmee eens zijn geweest, maar ook de willekeurige meneer Jansen die bij iedereen in de straat woont. Waarom wordt die Bartjens er eigenlijk steeds bijgehaald, als het gaat om tamelijk eenvoudige berekeningen? Bartjens wordt gebruikt als toevoeging wanneer je iemand, een beetje ironisch, wilt laten merken dat het sommetje dat je zo even vlotweg uit het hoofd voor hem uitrekent nogal aan de eenvoudige kant is. ‘Volgens Bartjens, beste jongen, is twee plus twee vier.’ De ironische toevoeging suggereert dat je twijfelt aan de snuggerheid van degene voor wie je het sommetje maakt. (Rudolf Geel: Een vrouw als een gedicht. 1980)
• Zijn vader onderwees hem in Frans en Latijn en gedurende drie jaar kreeg hij lessen in wiskunde en sterrekunde van Blassière, die een uitstekende naam had als docent en later een boekje schreef over de ‘Eerste beginselen der rekenkunde’ dat in een tijd dat het rekenen nog voornamelijk werd geleerd ‘volgens Bartjens’, uitmuntend mocht worden genoemd. (A.J. Kox: Van Stevin tot Lorentz. Portretten van achttien Nederlandse natuurwetenschappers. 1990)
• Volgens Bartjens: 'goed uitgerekend, wel doordacht'. Gezegde dat verwijst naar de figuur van de 17de eeuwse rekenmeester W. Bartjens, die in 1633 zijn Cyfferinghe publiceerde, een boek met behulp waarvan generaties scholieren hebben leren rekenen. Gaat wisse ondergang tegemoet. (Het vrije volk, 19/03/1990)
• Het vraagstuk was een opgave voor 14-jarigen die deelnamen aan de Wiskunde-Olympiade in Singapore. Met een minimum aan gegevens ('Albert weet de maand, Bernard weet de dag; A weet dat B het ook niet weet') moest de datum worden gededuceerd uit tien mogelijke data. Een mathematisch probleem met maar nauwelijks getallen; een uitgelezen kans om wiskunde (en logica) in beeld te brengen. DWDD greep hem, volgens Bartjens met 100 procent kans op succes. (De Volkskrant, 15/04/2015)
