(17e eeuw) (inf.) vingers. Bijv. in de uitdrukking 'iemand de tien geboden in zijn gezicht zetten': hem of haar met zijn tien nagels in het aangezicht krabben; 'met z'n tien geboden eten': met z'n vingers eten, dus niet met vork en mes. Vgl. Eng.: ten commandments.
• In zijn liefde voor prikkelende gezegden bezigt het volk wel eens termen die, anders steeds voor heilige zaken gebruikt, door een toepassing op gansch menschelijke, als 't ware tot een parodie worden van de echte en oorspronkelijke beteekenis. Op die wijze heet het volk een serie vloeken een litanie, een herberg een kapelleken; spreekt men van een huisgezin door zekere gemeenschappelijke eigenaardigheden meestal op belachelijke wijze gekenmerkt, zoo is het de Heilige Familie; een diarrhee noemt men met een woordenspel vollen aflaat, en voor de tien vingers bestaat de komische benaming de tien geboden, een uitdrukking, die zeer oud is, daar zij zich reeds bij Shakespeare laat nawijzen. (Taal en Letteren. Jaargang 2. 1892)
• (H. Molema: Woordenboek der Groningsche volkstaal, in de 19de eeuw. 1895)
• Geboden (Hij zet er zijn tien - in, iemand de vingers of de nagels in het gezicht zetten. Ook, hij gebruikt zijne tien geboden = hij eet met de vingers en niet met vork en lepel. Om het getal tien eene toespeling op de tien geboden uit Mozes' wet. (Taco H. de Beer & Eliza Laurillard: Woordenschat, verklaring van woorden en uitdrukkingen. 1899)
• Kom d’r niet an mit je tien geboje! (Is. Querido: Levensgang. 1901)(Israël Querido: Levensgang, 1901)
• Je kon d'r rauw an smullen en gewarmd op 'n doove-kooltje was 't om je tien geboden te likken. (Herman Heijermans: Diamantstad. 1904)
• In zijn liefde voor prikkelende gezegden bezigt het volk wel eens termen, die anders voor heilige zaken gebruikt, door een toepassing op gansch menschelijke, als 't ware tot een parodie worden van de echte oorspronkelijke beteekenis. Op die wjjze heet het volk een serie vloeken een litanie, een herberg een kapelleken, diarrhee een vollen aflaat en de vingers de tien geboden, eene uitdrukking die zeer oud is, daar zij reeds bij Shakespeare voorkomt. (Tubantia, 25/04/1908)
• Men kan iemand de tien geboden in zijn gezicht zetten, en iemand die als uiting van ontevredenheid of wrevel och! zegt, voegt men wel toe: Og was koning van Bazan. Salomo's kat is volksfantasie; maar dit is nog niet mooi genoeg, en men zegt: zoo wijs als Salomo's kat, die van wijsheid van de trappen viel. Paulus woorden: De man is het hoofd des wijfs, worden verdraaid tot: De man is het hoofd, maar de vrouw is het nekje (dat het hoofd doet draaien). (Algemeen Handelsblad, 08/10/1926)
• De tien geboodn = I°. de 10 geboden; 2°. (schertsend) de 10 vingers. (K. ter Laan: Nieuw Groninger Woordenboek 1924-1929)
• En dan lekker smikkele in 'n happetaria, koppies koffie met soezen en slagroompunte... Om je tien geboje bij op te likke.... (Jan Mens: Mensen zonder geld. 1939)
• Tien geboden: vingers. (Piet Grijs: Blijf met je fikken van de luizepoten af. 1972)
• Hij eet met zijn tien geboden. (H. Mullebrouck: Vlaamse volkstaal. 1984)
