Een woordenboek van de filosofie

Begrippen, stromingen, denkers (2017)

Gepubliceerd op 19-04-2017

Gevangene, dilemma van de

betekenis & definitie

Twee gevangenen krijgen te horen dat als ze allebei bekennen ze beiden twee jaar gevangenisstraf zullen krijgen; als geen van beiden bekent krijgen ze allebei één jaar; als slechts één van beiden bekent komt hij vrij en krijgt de ander drie jaar. Wat zullen rationele gevangenen doen? Er zijn vele varianten mogelijk, maar in het algemeen bestaat de situatie van dit dilemma wanneer het voor elk van twee partijen beter is als elk A doet dan als elk B doet, maar beter voor elk van beiden als hij B doet dan als hij A doet. Ontwapeningsonderhandelingen vormen een voorbeeld van het dilemma, dat een belangrijke rol speelt in de beslistheorie en in de ethiek. Zie ook paradox van newcomb.

D.P. Gauthier, ‘Morality and advantage’, Philosophical Review, 1967, herdrukt in J. Raz (red.), Practical Reasoning, 1978. (De relaties tussen deze twee begrippen worden in het licht van het dilemma onderzocht. Vgl. ook zijn (meer technische) ‘Reason and maximization’, Canadian Journal of Philosophy, 1975.)
D. Parfit, ‘Prudence, morality, and the prisoner’s dilemma’, Proceedings of the British Academy, 1979, in 1981 afzonderlijk gepubliceerd. (Bespreekt enkele gevolgen van het dilemma. Vgl. ook zijn Reasons and Persons, 1984.)