Sir Darja, een gebied in Russisch Toerkistan, telt op 7308 geogr. mijl bijna 1 millioen inwoners, van welke slechts ruim ⅓ de vaste woonplaatsen bezit, terwijl de overigen tot de zwervende horden behooren, en strekt zich uit aan beide zijden van den middenloop der evenzoo genoemde rivier. Het is in het zuidoostelijk gedeelte bedekt met uitloopers van den Thian-sjan, maar langs de rivier zeer vruchtbaar.
Tot 42 ½ ° N. B. groeijen er: katoen, rijst, Europésche granen, tuinvruchten en moerbeziënboomen, en men ziet er grazige weiden, terwijl men er elders uitgestrekte woeste steppen aantreft. De veeteelt is er alleen bij de zwervende horden van eenig belang. Men heeft er groote wegen langs de rivier, van Semipalatinsk over Wernoje naar Tasjkent en vanhier oostwaarts naar Chokand en zuidwaarts naar Samarkand; voor ’t overige bedient men zich als middel van vervoer van den kameel. De evenzoo genoemde rivier, de Jaxartes der Ouden en op ééne na de grootste van het westelijk gedeelte van Centraal-Azië, ontstaat door de vereeniging van de Tar en de Kara Goeldsja, die op de westelijke helling van den Thian sjan ontspringen. Zij erlangt haar naam bij hare komst in de steppe, neemt bij Namagan de wateren op van de Narijn, heet op dat punt Kara Darja, verandert achter Chodsjent hare zuidwestelijke rigting in eene noordelijke en daarna in eene noordoostelijke en stort eindelijk zich uit in het Meer van Aral. Beneden Perowski zendt zij de Dsjani en 25 Ned. mijl verder de Koewan-Darja uit, welke echter genoemd Meer niet bereiken. Zij bevat veel visch en is tot aan Perowski voor stoombooten bevaarbaar.
