Pacifiekspoorwegen noemt men die, welke in Amerika zich uitstrekken van de kust van den Atlantischen Oceaan tot die der Stille Zee, zoodat zij het geheele binnenland der Nieuwe Wereld doorsnijden. De eerste en tot vóór korten tijd de éénige, welke tot nu toe voltooid werd, is de Union and Central Pacific Railroad. Asa Withney pleitte reeds in 1846 voor den aanleg van zulk een spoorweg en op zijn aandringen werden expedities uitgezonden, om de gunstigste gelegenheden tot overschrijding der westelijke bergketens op te sporen. De Iijn van Omaha westwaarts, ongeveer met den 41sten breedtegraad zamenvallend, werd als de meest geschikte aanbevolen, en te midden van den burgeroorlog (1 Julij 1862) stelde het Congrès de wet vast tot den aanleg van dezen spoorweg tot verbinding der oostelijke en westelijke Staten en vooral om in de behoefte te voorzien aan een geschikt vervoermiddel naar de goudlanden van Californië en de zilverlanden van Nevada.
De spade werd in den grond gestoken op den 2den December 1863, en in het daarop volgend voorjaar namen de werkzaamheden een aanvang, en wél van het oosten en westen tegelijk, zoowel te Omaha als te Sacramento. Met voorbeeldeloozen ijver werkten de beide maatschappijen, omdat de regéring voor de baanlengte van elke Engelsche mijl (1600 Ned. el) 12800 acres land had toegezegd. Dit bedroeg in het geheel 10 millioen Ned. bunders, en elke maatschappij verlangde daarvan het grootste gedeelte. Voorts zouden zij na de voltooiing van aaneengeschakelde deelen van 20 Engelsche mijlen van hare spoorwegen aanspraak hebben op staatsschuldbrieven, namelijk: tusschen de Missouri en de oostelijke helling van het Rotsgebergte (500 Engelsche mijl) ten bedrage van 16000 dollars voor elke mijl, — over het Rotsgebergte (150 mijl) 48000 dollars voor elke mijl, — aan de westelijke helling van het Rotsgebergte tot aan den voet der Siërra Nevada (900 mijl) 32000 dollars voor elke mijl, — over de Siërra Nevada (150 mijl) 48000 dollars voor elke mijl, — en vandaar tot aan Sacramento (127 mijl) 14000 dollars voor elke mijl. De aanleg voor dezen spoorweg vond tot aan den voet van het Rotsgebergte weinig zwarigheden en het werk werd met ongemeenen spoed voortgezet; dagelijks voltooide men 2½ Engelsche mijl en somtijds nog meer. Achter de arbeiders bragten de treinen langs de pas gelegde sporen alles wat men voor den aanleg noodig had, voorts had men slaap- en verplegingswaggons voor de werklieden ingerigt. De bouwstoffen werden hoofdzakelijk uit Omaha geleverd, waar de fabrieken der maatschappij eene oppervlakte besloegen van 3 Ned. bunders. De nabij den spoorweg gelegene Iron Mountain leverden het ijzer, en later werden ook steenkolen in de nabijheid van de lijn ontdekt.
De spoorweg loopt van Omaha af eerst 16 Ned. mijl zuidwaarts, dan 56 Ned. mijl noordwestwaarts tot Fremont, waar hij het dal der Platterivier bereikt en langs den noordelijken oever van deze westwaarts voortschrijdt. Op een afstand van 468 Ned. mijl van Omaha loopt hij over den noordelijken arm van deze rivier, bereikt Nebraska en volgt de Zuid-Platterivier in de prairieën, waar men den aanleg zonder bezwaar kon voortzetten. Men legde hem door het noordelijk gedeelte der woestijn van Colorado en doorboorde de Black Hills ter hoogte van 2521 Ned. el. Hier veroorzaakten de zwarigheden van het gebergte eene aanmerkelijke vertraging. Verder loopt de spoorweg door het uitgestrekte, zandige Laramie Plain bij de scheidslijn der oost- en westwaarts vloeijende wateren bij Creston (2142 Ned. el), voorts langs de Bitter Creek, over de Green River, naar de waterscheiding van de Bear River. Vanhier had men nog een moeijelijk gedeelte te leggen tot aan en over de Wahsatch Mountains, die men langs het dal der Weber River overtrok. Alsdan loopt de weg noordwaarts naar het noordelijk uiteinde van het Great Salt Lake, waar men hem bij Promontory Point den 10den Mei 1869 met het uit het westen derwaarts gelegd gedeelte verbond. Dit punt ligt 1645 Ned. mijl van Omaha verwijderd en 1507 Ned. el boven de oppervlakte der zee, en de afstand vandaar naar San Francisco bedraagt 1435 Ned. mijl.
Veel grooter waren de moeijelijkheden der andere maatschappij, die bij Sacramento een aanvang maakte met hare werkzaamheden. Hier moest de weg over den Siërra Nevada gelegd worden, en dit geschiedde volgens de plannen van Judah door Chinésche werklieden. Aan de steile westelijke helling van dit gebergte moesten over een afstand van 192 Ned. mijl 19 tunnels geboord worden — één ter lengte van 509 Ned. el. Het hoogste gedeelte van den spoorweg verheft er zich 2144 Ned. el boven de oppervlakte der zee. Zelfs in het midden van den zomer ligt hier gewoonlijk sneeuw. Door 6 lange tunnels loopt er de spoorweg naar het Donner Lake en het Truckee Station (1788 Ned. el boven den zeespiegel) en bereikt het zilverdistrict van Washoe. Daarop doorsnijdt hij de Truckee-woestijn (60 Ned. mijl breed) en bereikt tusschen de Trinity en de West-Humboldt-Mountains de Humboldt River, alzoo den alouden weg der landverhuizers. De spoorweg loopt nu over eene lengte van 470 Ned. mijl langs genoemde rivier in eene oostelijke rigting en schrijdt achter Elko voort tusschen de vulcanische hoogvlakten ten noorden en de Nevada-keten.
De weg verlaat nu de Humboldtrivier en loopt door schaars begroeide dalen naar het vereenigingspunt aan den noordelijken oever van het Great Salt Lake. De verbazende moeijelijkheden bij den aanleg in den Siërra Nevada werden met ijzeren geestkracht en volharding overwonnen. Het gedeelte van Sacramento tot aan het hoogste punt (168 Ned. mijl) was in Julij 1867 gereed. De togt over den Siërra Nevada is hoogst merkwaardig, maar tevens voor reizigers met zwakke zenuwen schrikwekkend. In weerwil van de aanzienlijke hoogte is de lucht er in den zomer niet onaangenaam. Ongemeen fraai is er voorts de weg aan de oostelijke helling van het gebergte, langs het Donner Lake en in het Truckee dal. Het minst bevallig gedeelte van den weg ligt tusschen den Siërra Nevada en het Rotsgebergte; toch is het niet het minst nuttige, omdat men aldaar belangrijke steenkolenbeddingen heeft ontdekt.
Den 10den Mei 1869 des namiddags te 2 ure kwam de verbinding der beide groote deelen tot stand. De draad van den spoorweg-telegraaf was aan de laatste ijzeren bout vastgemaakt, zoodat de hamerslagen naar de telegraafstations werden overgeseind. En toen die hamerslagen niet lang vóór 3 uur te Washington werden opgemerkt, jubelde het Amerikaansche volk van blijdschap over de voltooiing van zulk een belangrijk werk. De geheele lengte van dien spoorweg bedraagt 6315 Ned. mijl. Het is niet te ontkennen, dat wegens de snelheid van den aanleg de deugdelijkheid van den weg veel te wenschen overliet, doch men beijvert zich bij voortduring om hem eene behoorlijke vastheid te geven. Daar de reis van New York naar San Francisco 6 dagen en 15 uren duurt, heeft men door slaap- en eetsalons op doelmatige wijze voor het gemak der reizigers gezorgd. Ook heeft men den weg zooveel mogelijk tegen het gevaar van sneeuwvallen beveiligd.
Nadat deze spoorweg geopend was, nam het verkeer in korten tijd zoo sterk toe, dat de vracht van New-York naar San Francisco verminderd kon worden tot 142 dollars (buiten de 22 dollars voor het gebruik van slaap- en eetwaggons), terwijl men voor de 3de klasse slechts 60 dollars betaalt. Voor goederenvervoer uit Azië naar Europa is het transport langs dezen spoorweg te duur, maar hij is van het hoogste belang voor het brievenvervoer; daarlangs toch is de reis van Londen naar Jokohama 10 dagen verkort. Een ander gevolg van den aanleg van dezen spoorweg is de snelle kolonisatie der westelijke Staten en het ter markt leveren der aldaar aanwezige voortbrengselen. Eindelijk heeft men langs dien spoorweg onderscheidene zijtakken aangelegd, vooral naar aanzienlijke mijndistricten.
De goede uitkomsten van deze spoorweglijn gaven eerlang aanleiding tot plannen om er nog meer te bouwen. De merkwaardigste van deze is de Noorder Pacifiek-spoorweg, waartoe de regéring in 1864 concessie verleende met eene schenking in land ten bedrage van 19 millioen bunders. Daardoor wilde men de stad Du Luth aan het Bovenmeer met den mond der Columbia-rivier en de Pugetsound der Stille Zee verbinden, zoodat hij eene lengte zou verkrijgen van 2950 Ned. mjl. Het werk nam in Julij 1870 een aanvang, doch in 1876 waren slechts de gedeelten van Du Luth naar de Missouri (750 Ned. mijl) en van Tacam aan de Pugetsound tot Kalama (168 Ned. mijl) in gereedheid. Deze spoorweg wordt langs den Deer Lodge-pas (1913 Ned. el hoog) of den Cadotts-pas (1860 Ned. el hoog) over het Rotsgebergte gelegd.
Hij loopt door vruchtbare oorden, en men heeft er weinig voor sneeuwvallen te vreezen. — Eene derde maatschappij, tegelijk met de pas genoemde opgerigt, wil Shreveport in Louisiana met San Francisco verbinden. Haar spoorweg zal Texas en Arizona doorsnijden en bij het fort Yuma de Columbiarivier bereiken, om zich aldaar met den Zuid-Pacifiek-spoorweg te vereenigen. Deze spoorweg, de Texas-Pacifiek-spoorweg genaamd, heeft intusschen nog slechts 300 Ned. mijl voor het verkeer geopend. Daarentegen is de Zuid-Pacifiek-spoorweg, van San Francisco over Santa Barbara en Los Angelos naar fort Yuma loopend (1072 Ned. mijl), pas voltooid, terwijl hij onderscheidene zijtakken telt. — Met den aanleg van eene vierde Pacifiek-baan, namelijk de Atlantic and Pacific Railroad, werd in 1872 een aanvang gemaakt; hij zal St. Louis met San Francisco verbinden. Hij zal volgens het ontwerp 5693 Ned. el lang worden en van St. Louis in zuidwestelijke rigting Missouri doorsnijden, daarna westwaarts naar Albuquerque en NieuwMexico loopen, bij de rotsen, die den naam van Needles dragen, over de Colorado gaan en zich bij Los Angelos met den Zuid-Pacifiek-spoorweg vereenigen. Zijn hoogste bergpas is de Tonto (2295 Ned. el hoog) in Arizona. Slechts een klein gedeelte van dezen spoorweg werd tot nu toe voor het verkeer geopend.
Ook op Britsch grondgebied wil men een Pacifiek-spoorweg leggen, die het Bovenmeer en Canada in gemeenschap brengt met Vancouver-eiland; hij zal het Rotsgebergte langs den Yellow-Head-pas overschrijden. De lengte van dezen spoorweg zal 3269 Ned. mijl bedragen , en een gedeelte daarvan is reeds voor het verkeer geopend. De kosten zijn geraamd op 80 millioen dollars. De Britsche regéring heeft echter tot nu toe geweigerd borg te blijven voor de renten van dat kapitaal. Eindelijk vermelden wij nog, dat men ook in Zuid-Amerika plannen van Pacifiek-spoorwegen ontworpen heeft, maar dat al die Amerikaansche ondernemingen weinig beteekenen naast den ontworpen spoorweg van Petersburg in Rusland naar de Stille Zee.
