Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 08-08-2018

Järra

betekenis & definitie

Järta (Hans), een Zweedsch staatsman, geboren den 11den Februarij 1774, was de zoon van een luitenant-generaal, studeerde te Upsala en zag zich in 1790 geplaatst bij de Koninklijke kanselarij. Bij de spanning, die in 1800 op den Rijksdag tusschen den Koning en den adel ontstond, behoorde hij tot de edelen, die afstand deden van hun adeldom. Hij nam zijn ontslag en veranderde den vaderlijken naam Hjerta in Järta. Toen in 1809 de omwenteling uitbarstte, was hij werkzaam op een verzekeringskantoor, doch kwam toen als staatssecretaris aan het hoofd van het departement van Handel en Financiën.

Nadat hij in 1811 zijn ontslag genomen had, ging hij in 1812 als gouverneur naar Falun, doch ook dit ambt legde hij in 1822 neder en vestigde zich ambteloos te Upsala, waar hij zich wijdde aan de académische vorming van zijne zonen. In 1837 echter werd hij benoemd tot chef van het Rijksarchief te Stokholm, doch na het overlijden van zijn zoon Thomas trok hij zich in 1842 van alle openbare zaken terug, en overleed den 6den April 1847. Hoewel hij zich met moed tegen het despotismus verzette, was hij een verklaarde vijand van het moderne liberalismus. Zijne beginselen heeft hij verkondigd in zijn tijdschrift: „Odalmannen (1822—1823)”. Met Geijer verdedigde hij in zijn geschrift: „Om Sveriges lärowerk (1823)” de klassieke opleiding, terwijl Tegnèr, Agardh, von Hartmansdorf en anderen strijd voerden voor de nieuwere wetenschappen. Een geschiedkundig geschrift van zijne hand werd in 1838 door de Académie van Geschiedenis en Oudheden bekroond, terwijl hij ook gedichten heeft uitgegeven. — Zijn oudste zoon Karl Thomas Järta, geboren te Stokholm den 2den September 1802, was eerst lector aan het gymnasium te Westeras, daarna hoogleeraar in de welsprekendheid te Upsala, zag eenige zijner geschriften door de Académie bekroond, en overleed den 8sten November 1841.

< >