Gulik (Jülich) is de naam van een voormalig hertogdom, op den linker oever van de Rijn gelegen en thans tot de Pruissische Rijnprovincie behoorende. Het beslaat 75 □ geogr. mijl en telt ongeveer 400000 inwoners. Het is ontstaan uit de Jülich-au, die bestuurd werd door graven, welke sedert de 11de eeuw in het erfelijk bezit bleven van het graafschap, terwijl dit tot zelfstandigheid kwam na het verval van het hertogdom Neder-Lotharingen, waaraan het ondergeschikt was. Onder genoemde graven onderscheidde zich vooral graaf Willem V, die in 1336 door keizer Lodewijk IV tot markgraaf en rijksschepterdrager benoemd werd en in 1357 van keizer Karel IV den titel van hertog verkreeg.
Eén van zijne zonen verwierf door zijn huwelijk het graafschap Berg, en de ander het graafschap Gelder, en al die landen kwamen later te zamen onder het bewind van hertog Adolf (1420). De laatste mannelijke telg van dezen stam, Willem VIII, liet in 1511 zijn gebied achter aan zijne erfdochter Maria, gehuwd met Johan de Vredelievende, hertog van Cleef. Toen deze in 1521 te Cleef het bewind aanvaardde, werden alzoo Gulik en Berg hiermede vereenigd, doch niet zonder protest van de zijde der Saksisch-Albertijnsche lijn, welke deze landen in leen zou ontvangen. Toen voorts den 25sten Maart 1609 het Cleefsche vorstenhuis met hertog Johan Willem uitstierf, nam de Guliksche Successie-oorlog een aanvang, die eerst in 1666 eindigde met de schikking, dat Cleef, Mark en Ravensberg aan Keur-Brandenburg, en Gulik en Berg aan Pfalz-Neuburg zouden ten deel vallen. Na latere wisselingen is dit gebied door het Congrés te Weenen (1814) aan Pruissen toegewezen. Het hertogdom Gulik is toen bij de districten Aken, Keulen en Düsseldorf ingedeeld. De kern van het verdwenen hertogdom ia het tegenwoordige arrondissement Gulik, dat op bijna 6 □ geogr. mijl omstreeks 50000 inwoners heeft.
