Gorontalo is eene afdeeling op de noordkust van Celebes, in de residentie Menado. Zij omvat al de landschappen, welke ten noorden van de hoofdplaats Gorontalo en aan de Golf van Tomini gelegen zijn, zooals Gerontalo, Linbotto, Bone, Bintaoena, Soewawa, Bolango, Attingola, Boealemo, Moeton, Parigi, Saoessoe, Posso, Tongko, Todjo en de Schilpad-eilanden. De eerste 8 landschappen staan onder het toezigt van den te Gorontalo gevestigden adsistent-resident, terwijl het onmiddellijk bestuur der bevolking berust bij de inlandsche vorsten en hoofden.
Parigi en Moeton zijn slechts staatkundig ondergeschikt aan het gouvernement, en de overige landschappen staan daarmede niet in betrekking. Men begroot de bevolking op 80000 zielen, die meest allen de Mohammedaansche godsdienst belijden.
Het rijkje Gorontalo was weleer een roofstaat, doch de Sultan is nu een trouw bondgenoot van ons gouvernement. Men heeft er meer dan 200 Mohammedaansche priesters, van welke velen niet kunnen lezen of schrijven; ook zijn er eenige Christenen. Het land is zeer vruchtbaar en levert sago, Turksch koren, pisang, kokosnoten, suikerriet, katoen en aardnoten. Voorts bebouwt men er vele rijstvelden. Ook de tabak- en muskaatnootaanplantingen slagen er goed. Men heeft er voorts eene menigte buffels, boschkoeijen en herten, alsmede duiven en eenden, en veel tam vee. De rivieren en de zee leveren er veel visch, en er zijn goudmijnen, die aan den Sultan toebehooren. Het klimaat is er zeer gezond.
De stad Gorontalo is de hoofdstad van de adsistent-residentie. Z(j ligt aan de Golf van Tomini en aan de rivier, die haren naam draagt. Zij is groot en zeer bevolkt, en in het midden, tegenover de woning van den adsistent-resident, verheffen zich het fort Nassau en het paleis van den Sultan. De inwoners drijven handel in goud en schildpad; ook is er eene Christelijke school.
