Globe noemt men in de aardijks- en sterrekunde een kunstmatigen, draaibaren bol, wiens oppervlakte eene voorstelling geeft van die van den aardbol en dan aardglobe heet, of het uitspansel voorstelt en dan den naam draagt van hemelglobe. Op beiden vindt men de voornaamste groote cirkels, welke tot plaatsbepaling enz. dienen, en het is onnoodig uiteen te zetten, dat zulke bollen een krachtig hulpmiddel zijn, om de ligging der landen, den onderlingen afstand der sterren, de ware en de schijnbare beweging der hemelligchamen, de opvolging van dag en nacht, de wisseling der jaargetijden enz. te leeren kennen.
Ptolemaeus bezat reeds eene aardglobe, zooals blijkt uit zijn „Almagest”, — en het is zeker, dat Archimedes zich bediend heeft van een planetarium. De beide oudste bekende globes zijn van Arabischen oorsprong. De eene, afkomstig van het jaar 1225 wordt in het muséum van den cardinaal Borgia te Velletri en de andere in de zaal voor wiskunde te Dresden bewaard. In de 16de eeuw hebben Regiomontanus, Apianus, Gemma Frisius, Mercator en anderen zich met ijver toegelegd op de vervaardiging van globes. De beste van vroegeren tijd zijn de globes van Blaeu te Amsterdam en van den Franciscaner monnik Coronelli te Venetië (✟ 1718).
Laatstgenoemde vervaardigde in 1683 voor Lodewijk XIV eene aardglobe met eene middellijn van 3½ Ned. el, — en later eene hemelglobe van dergelijken omvang. De meest beroemde globe is die van Gottorp, op last van hertog Frederik van Holstein in 1656 tot 1664 door Adam Olearius en door den werktuigkundige Andreas Busch uit Limburg vervaardigd en in Gottorp geplaatst, maar in 1713 naar Petersburg overgebragt. Zij is van koperblik en de sterren zijn voorgesteld door kleine gaten. In onzen tijd geeft men de voorkeur aan kleinere aard- en hemelglobes, omdat zij gemakkelijker kunnen behandeld worden. In de 18de eeuw had men te Nürnberg eene beroemde fabriek van aard- en hemelglobes van Ludwig Andreä en Homann.
Voorts onderscheidden zich de globes van Lalande (1775) en die van Messier te Parijs, en vooral de hemelglobes van Rode, die in 1790 te Nürnberg en later ook te Berlijn vervaardigd werden. Thans heeft het fabricéren van globes — ook van relièfglobes, waarop de bergen door verhevenheden zijn aangeduid — te Leipzig, Berlijn, Wemnar en Weenen een hoogen trap van volkomenheid bereikt. Om de moeijelijkheid te vermijden, die het beplakken van een hol oplevert, heeft men in plaats van dezen ook wel een kegel genomen. Reeds werden in 1692 door Zimmermann en in 1777 door Funk te Leipzig sterrenkegels geleverd, maar zij zijn niet in zwang gekomen. Zie ook onder Georama.
