Dispositie, afkomstig van het Latijnsche woord dispositio (gesteldheid), wordt in verschillende beteekenissen gebruikt. Men stelt iets ter dispositie van een ander in den zin van ter beschikking. Men gewaagt van dispositie, om den oogenblikkelijken toestand van het ligchaam of den geest aan te duiden, die beide al of niet gedisponeerd kunnen wezen om het een of ander te doen. Ook noemt men een ontwerp voor eene redevoering enz. eene dispositie.
Militairen spreken van eene dispositie tot eene of andere onderneming, waarin haar doel, de getalsterkte der daarvoor benoodigde troepen en de handelwijze onder verschillende omstandigheden omschreven is. — Op het gebied van den handel disponeert men gewoonlijk door wissels over verschuldigde gelden. — In de geneeskunde gewaagt men van dispositie in den zin van vatbaarheid voor verschillende ziekten. Men onderscheidt eene algemeene dispositie, die in het bepaalde organismes van iemand gelegen is, — en eene bjjzondere, welke eigen is aan den leeftijd. Voorts kan zulk eene dispositie het gevolg zijn der afstamming, en zij wordt dan eene erfelijke genoemd, — en men kan zich die ook op den hals halen door verderfelijke gewoonten of door ongunstige omstandigheden.
Disputa Disputa is de naam van het eerste groote fresco-stuk, door Rafaël in het Vaticaan geschilderd, toen hij zich in 1508, op uitnoodiging van paus Julius naar Rome had begeven. Het versiert den wand der Camera delle Segnatura en wordt door Vasari aldus beschreven: „Rafaël schilderde den hemel met Christus en de heilige Maagd, Joannes de Dooper, de Apostelen, de Evangelisten en de Martelaars op een gewelf, met God den Vader, die op allen den heiligen Geest doet nederdalen, vooral op een drom van heiligen, die de mis schrijven en over eene op het altaar geplaatste hostie redetwisten (disputéren).” De schilder stelt het oogenblik voor, waarop de wolken zich verdeelen en de hemelsche gestalten zigtbaar worden voor de twistenden, zoodatdeze, buigende voor liet hoogste gezag, plotselijk den strijd staken.
